Page Text
________________
દેશિક શાસ્ત્ર
૧૩
અહીં નિશ્ચિતરૂપે દેશ એવી ભૂમિના અર્થમાં કહેવાય છે કે જ્યાં ગોભક્તિ અને બ્રાહ્મણપ્રતિષ્ઠા હોય અને જ્યાં બ્રાહ્મણાદિ ચાર વર્ણો રહેતા હોય, અર્થાત જ્યાં આર્યજાતિ રહેતી હોય. આપણા દૈશિકશાસ્ત્રમાં પણ આ શબ્દ આ રીતે જ વપરાયો છે. દિશ ધાતુને ધગ પ્રત્યય લગાડતાં દેશ શબ્દ બને છે. દ્વિશતતિ ફેશ: અર્થાત જે ભૂમિ પોતાની આશ્રિત જાતિને સૂચિત કરે છે તે દેશ કહેવાય છે. દેશ અને જાતિ વચ્ચે સમવાય સંબંધ હોય છે; જેમ કે તાંતણા વગર વસ હોઈ શકે નહીં પરંતુ વસ્ત્ર સિવાય પણ તાંતણા હોય છે, તે જ પ્રમાણે જાતિ ન હોય તો કોઈ ભૂમિ દેશ કહેવાતી નથી પરંતુ દેશ વગર પણ જાતિ તો હોય છે જ. દૈશિકશાસ્ત્ર અનુસાર દેશ શબ્દનો અર્થ થાય છે પૃથ્વીનો એવો ભાગ જ્યાં કોઈ જાતિ સંતાનરૂપે વસેલી હોય અર્થાત એવા સંબંધે કે જે ભૂમિ સિવાય અન્ય કોઈ ભૂમિ સાથે સંભવી શકે નહીં. કોઈ ભૂમિ ત્યાં સુધી દેશ કહેવાતી નથી જ્યાં સુધી તેમાં કોઇ જાતિનું માતૃકમમત્વ, અર્થાત્ પુત્રનું માતા પ્રત્યે હોય છે તેવું મમત્વ હોય નહીં. આથી સહરાના રણ માટે દેશ શબ્દ વાપરી શકાય નહીં કારણ કે તે ભૂમિમાં કોઈ જાતિ સંતાનરૂપે વસેલી નથી; પૃથ્વીના અન્ય ભાગોમાં અને ઘણા ટાપુઓ પર પણ આપણા ભારતીય લોકો રહે છે પરંતુ તે તેમના દેશ કહેવાતા નથી કારણ કે તેમના ચિત્તમાં ભારત પાછા ફરવાની ઇચ્છા હજુ સુધી જીવંત છે. હજુ સુધી તેમનો ભારત સાથેનો માતૃવત્ સંબંધ યથાવત્ છે. જ્યાં સુધી ભારત સાથેના તેમના આ સંબંધનો વિચ્છેદ થતો નથી ત્યાં સુધી તે ભૂભાગ અથવા ટાપુ તેમના દેશ કહેવાતા નથી. તે જ રીતે ભારત પણ અંગ્રેજોનો દેશ કહી શકાય નહીં, ભલે ત્યાં તેમનું રાજય હોય; કારણ કે એ લોકો ત્યાં સંતાનરૂપે વસેલા નથી. જે કોઈ થોડા અંગ્રેજો ત્યાં રહે છે તેઓ પણ સંતાનરૂપે રહેતા નથી. તેમના મનમાં ઇંગ્લેંડ પાછા જવાની ઈચ્છા જેમની તેમ છે. કદાચ ભારતના કોઇ થોડા ભાગમાં અંગ્રેજોનો વસવાટ થઈ જાય તો પણ ભારતનો તે ભાગ ત્યાં સુધી એમનો દેશ કહેવાય નહીં જ્યાં સુધી ત્યાં વસેલા લોકો ઇંગ્લેંડની સાથે તેમનો સંબંધ વિચ્છેદ કરીને અહીં સંતાનરૂપે રહેવાની શરૂઆત ન કરે અને આપણે તે ભાગથી આપણો સંબંધ છોડી ન દઇએ. એ વાતનું સ્મરણ રહેવું જોઈએ કે જો ભારતમાં વસવાટ કરતા અંગ્રેજ લોકો ઈંગ્લેંડ સાથેના સંબંધનો ત્યાગ કરીને તે વસાહતને પોતાની માતૃભૂમિ સમજે અને આપણે પણ એ સ્થાનને આપણો જ દેશ ગણીએ તો કેટલાક સમય સુધી અંગ્રેજો અને આપણી વચ્ચે ખેંચતાણ થતી રહેવાની. અંતે એક સમય એવો આવશે કે કાં તો વસાહતી અંગ્રેજ લોકો પોતાનું જતિત્વ ભૂલીને આપણામાં વિલીન થઈ જાય અથવા આપણે આપણું જાતિત્વ ભૂલીને અંગ્રેજોમાં વિલીન થઈ જઈએ. ત્યારે જે જાતિનો હાથ ઉપર હશે તે તે સ્થાનને પોતાનો
| SR No. | 008893 |
| Book Title | Daishika Shastra |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Badrishah Tuldhariya |
| Publisher | Bharatiya Itihas Sankalan Samiti |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 162 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & History |
| File Size | 9 MB |