Page Text
________________
મુસાફરી કરનાર જે પણ મુસાફર પાસે ભાર વધુ હોય છે, સામાન વધુ હોય છે એનાં મુખ પર તને તનાવ જ જોવા મળશે, પ્રસન્નતા જોવા લગભગ નહીં મળે.
કારણ? ટ્રેનમાં સામાન સાચવવાની ચિંતા, સ્ટેશન આવે ત્યારે સામાન ઉતારવાની ચિંતા, સ્ટેશન પર સામાન ઊતરી ગયા પછી એને સહીસલામત ઘરે પહોંચાડવાની ચિંતા. આ ચિંતા પ્રસન્નતાને ખાઈ ન જાય તો બીજું કરે પણ શું? તને હું એટલું જ કહીશ કે જે વાસ્તવિકતા ટ્રેનની યાત્રા માટે છે એ જ વાસ્તવિકતા જીવનની યાત્રા માટે છે. જે પણ આત્મા પોતાના જીવનને સ્વસ્થ-મસ્ત-પ્રસન્ન રાખવા માગે છે એ આત્માએ બે બાબતમાં ખાસ સાવધગીરી દાખવવી જરૂરી છે. ભાર વધી ન જાય એ પ્રથમ સાવધગીરી. ભાર ઓછો કરવાનું સતત ચાલુ જ રહે એ દ્વિતીય સાવધગીરી, કરી જોજે એકવાર આ પ્રયોગ.
સંગ્રહ અને પદાર્થો પ્રત્યેની આસક્તિ, એ બન્ને પરિબળો આત્મકલ્યાણ માટે આગની ગરજ સારે તેવા છે. આત્માર્થી જીવ એ આગથી બચવા પદાર્થોના સર્વત્યાગના માર્ગે ચાલી નીકળે એમાં પલાયનવૃત્તિનો અંશ પણ નથી, છે કેવળ પરમ દીર્ધદર્શિતા..
દર્શન, અમેરિકા જનારો કોઈ પણ ભારતીય અમેરિકાથી સનલાઈટ સાબૂ ખરીદીને જો ભારત આવે છે તો એ મૂર્ખ ગણાય છે. મૈસુરના ઉદ્યાનમાં જઈને પાછો ફરનારો જો ઉકરડાની દુર્ગધ અનુભવીને પાછો ફરે છે તો એ પાગલ ગણાય છે.
બસ, એ જ ન્યાયે આત્માને સર્વ પાપથી અને સર્વ કર્મથી મુક્ત કરવાની પ્રચંડ ક્ષમતા જે માનવજીવનમાં પડી છે એ માનવજીવન પામીનેય જે આત્મા પદાર્થોના સંગ્રહમાં અને પદાર્થોની આસક્તિમાં જ આ આખું જીવન પૂરું કરી દે છે એ આત્મા જ્ઞાનીઓની દૃષ્ટિએ દયનીય અને કમભાગી ગણાય છે.
શું કહું તને ? હું પોતે આજે સર્વસંસારનો ત્યાગ કરીને સર્વજગજીવકલ્યાણકર એવા સંયમજીવનના પાલનની ગજબનાક મસ્તીમાં ઝૂમી રહ્યો છું- પારકર પેન પામનારને બૉલપેન છૂટી ગયાની વ્યથા જેમ નથી જ હોતી તેમ અણમોલ એવા સંયમજીવનને પામી ચૂકેલા મને આજે સંસાર છૂટી ગયાની લેશ વ્યથા નથી. સમજી ગયો ?
દર્શન,
ભલે બહુ ઓછી સંખ્યામાં પણ તોય એવા જીવો આ જગતમાં વિદ્યમાન છે કે જેઓ એક નિશ્ચિત લક્ષ્ય સાથે પોતાનું જીવન જીવી રહ્યા છે કે જેઓનું લક્ષ્ય ‘છોડવાનું છે. ‘જો બધું જ મૂકીને મરવાનું છે તો પછી બધું જ છોડીને આત્મકલ્યાણ શા માટે સાધી ન લેવું ? બૂટમાં રહી ગયેલ નાનકડી પણ કાંકરી જો લક્ષ્યસ્થાને પહોંચવામાં પ્રતિબંધક બની શકે છે તો મનમાં રહી જતી મામૂલી પણ આસક્તિ આત્મકલ્યાણમાં અવરોધક બની જ શકે છે ને ? પદાર્થોનો અલ્પ પણ સંગ્રહ કરીને આસક્તિને પોષવાનું જોખમ ઉઠાવવું એના બદલે પદાર્થોના સર્વત્યાગનું સામર્થ્ય ફોરવીને વિરક્ત બનીને, અનાસક્તિના માર્ગે કદમ ઉઠાવવું એ જ આત્મા માટે હિતકર અને કલ્યાણકર માર્ગ છે.”
હ, જગતના અજ્ઞાની વર્ગને આ વિચારણામાં પલાયનવૃત્તિનાં દર્શન થાય એ શક્ય છે. પણ એમને ખબર નથી કે ઘરમાં આગ લાગી ગયાનો ખ્યાલ આવી ગયા પછી ત્યાંથી ભાગી છૂટવામાં પલાયનવૃત્તિ નથી હોતી પણ દીર્ઘદૃષ્ટિ હોય છે. પદાર્થોનો
મહારાજ સાહેબ,
પાંચ પ્રકારની ઇચ્છામાં રમતા જીવોની વાત વાંચી, આપે મને સાચે જ વિચાર કરતો કરી મૂક્યો છે. હું જે સમજ્યો છું એના પરથી એમ લાગે છે કે કેવળ જીવવાની જ ઇચ્છામાં રમતા જીવોની કક્ષા નિઃસત્ત્વતાની છે. કેવળ ભોગવવાની જ ઇચ્છામાં રમતા જીવોની કક્ષા વિષયલંપટતાની છે. કેવળ ભેગું કરવાની જ ઇચ્છામાં રમતા જીવોની કક્ષા લોભપરવશતાની છે. ઘટાડવાની જ ઇચ્છામાં રમતા જીવોની કક્ષા દાનીઓની છે. જ્યારે છોડી દેવાની ઇચ્છામાં રમતા જીવોની કક્ષા ત્યાગીઓની છે.
| SR No. | 008889 |
| Book Title | Bij Ne Ketar Joi Che |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ratnasundarsuri |
| Publisher | Ratnasundarsuriji |
| Publication Year | |
| Total Pages | 46 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Discourse |
| File Size | 171 KB |