________________
દિશાઓ છેવટે તો આ ત્રણ દિશાઓમાં જ સમાવિષ્ટ થઈ જાય છે.
અલબત્ત, એમાં સમૃદ્ધ થવાની ઝંખનાવાળા જીવો ચિક્કાર છે, સમર્થ થવાની કામનાવાળા જીવો ઓછા છે અને શુદ્ધ થવાની અભિપ્સાવાળા જીવો તો આંગળીના વેઢે ગણાય તેટલા છે. કારણ એમાં એ લાગે છે કે સંપત્તિ સહુને સુલભ છે અને એના વિના જીવન ચાલતું જ નથી . સત્તા સેંકડોમાં કે લાખોમાં એકાદને જ મળે છે અને કદાચ એ નથી પણ મળતી તો ય એના વિના જીવન ચલાવવામાં કોઈ મુશ્કેલી નથી પડતી જ્યારે સદ્ગુણો ભારે કષ્ટસાધ્ય છે અને એના વિના જીવનમાં બહુ અગવડો વેઠવી પડે છે એવું અનુભવાતું નથી.
બસ, આવા જ કો'ક કારણસર સમૃદ્ધ, સમર્થ અને શુદ્ધ થવાની ઝંખનાવાળા જીવોની સંખ્યામાં ઉત્તરોત્તર અલ્પતા દેખાય છે. હા, મારો પોતાનો નંબર આજસુધીમાં સમૃદ્ધ થવામાં કે સમર્થ થવામાં જ હતો પણ પત્રવ્યવહારના માધ્યમે આપે આપેલા આટલા સ્પષ્ટ માર્ગદર્શન પછી હવે ‘શુદ્ધ’ થવામાં જ મારો નંબર લગાવવાનું મેં નક્કી કરી દીધું છે. એ માટે મારે જે કાંઈ કરવું પડશે એ કરવાની અને જે કાંઈ છોડવું પડશે એ છોડવાની મારી પૂરી તૈયારી છે. છતાં એ અંગે આપશ્રી કંઈક વિશિષ્ટ માર્ગદર્શન આપશો તો મને આનંદ થશે.
દર્શન, સૌપ્રથમ તો ‘શુદ્ધ’ થવાના વિકલ્પ પર તેં તારા મનની પસંદગી ઉતારી, એ બદલ તને ખૂબ ખૂબ ધન્યવાદ ધટે છે. કારણ કે આ જગતના બહુજનવર્ગની સામે તો માત્ર બે જ દિશા છે. કાં તો સમૃદ્ધ થાઓ અને કાં તો સમર્થ થાઓ. શુદ્ધ થવાની દિશાનો તો એ વર્ગને કોઈ ખ્યાલ જ નથી. કદાચ અમારા જેવા એ દિશા તરફ આંગળી ચીંધણું કરે પણ છે તો ય રડ્યા-ખડ્યા કેટલાક જીવો એ દિશા તરફ આકર્ષિત થાય છે. બાકીના જીવો
તો પ્રમાદનું કે ઉપેક્ષાનું ગોદડું ઓઢીને શાંતિથી સૂઈ જાય છે. આવા નિર્માલ્ય અને નિઃસત્ત્વ જીવોમાંથી તેં તારી જાતને બહાર કાઢી લેવાનો જે દૃઢ સંકલ્પ કર્યો છે એ બદલ તને ખૂબ ખૂબ ધન્યવાદ છે. અને શુદ્ધ થવાનો તારો આ સંકલ્પ વહેલી તકે ફળે એ માટેના મારા તને અંતઃકરણપૂર્વકના આશીર્વાદ છે.
૫૯
૪૬
દર્શન,
‘શુદ્ધ’ થવાના સંકલ્પને સફળ ન બનવા દેનાર કોઈ ખતરનાકમાં ખતરનાક પરિબળ હોય તો એ છે પ્રલોભન. ઢાળ જેમ પાણીને ઉપર ચડવા દેતું નથી તેમ પ્રલોભન માણસને શુદ્ધિના માર્ગે વિકાસ કરવા દેતું નથી.
ઢાળ મળ્યો નથી અને પાણી નીચે ઊતર્યું નથી. પ્રલોભન સામે આવ્યું નથી અને માણસ નીચે ઊતર્યો નથી. તું જો સાચે જ ‘શુદ્ધ” બનવાની બાબતમાં ગંભીર છે તો પ્રલોભનને અવગણવાની બાબતમાં તારે એટલા જ મજબૂત’ બનવું પડશે. એક જ મુક્કાના પ્રહારે બરફની પાટ તોડી નાખવામાં સફળતા મેળવવી એ બહુ આસાન વાત છે પણ ઢગલાબંધ વખતના સંકલ્પો પછી પણ પ્રલોભનની સામે ન ઝૂકી જવાનું સત્ત્વ દાખવવું એ ભારે કઠિન કાર્ય છે.
અને
આ સંસાર તો પ્રલોભનોનો સાગર છે. ઘરની બહાર પગ મૂકો, પ્રલોભન હાજર છે. આંખ ખોલો, સામે ટી.વી. છે. મેગેઝીનનાં પાનાઓ ફેરવો, અંદર વિજાતીયના આકર્ષક ચહેરાઓ છે. હૉટલ તરફ કદમ માંડો, અંદર ચટાકેદાર વાનગીઓ છે. મિત્રો સાથે વાતો કરો, કેન્દ્રમાં મસાલેદાર [] વાતો છે. વેપારીને મળો, ધંધાના જાતજાતના વિકલ્પો છે. પેપર વાંચો, આકર્ષક જાહેરાતો છે. બજારમાં ફરવા નીકળો, આંખ ચકળવકળ થઈ જાય એવાં દશ્યો છે. એકાદ પ્રલોભનને પણ માણસ પરવશ બન્યો, એની શુદ્ધિમાં કડાકો બોલાયો જ સમજે.
અલબત્ત, આનો અર્થ એવો નથી કે શુદ્ધ થવામાં સફળ બનવું અશક્ય જ છે. ના, નીચે તરફ જ જવાના સ્વભાવવાળા પાણીને ય જો પંપ દ્વારા ઉપર ચડાવી શકાય છે તો પ્રલોભન આગળ હાર કબૂલી લેવાના સ્વભાવવાળા મનને ય પ્રચંડ સત્ત્વ દ્વારા વિકાસશીલ બનાવી શકાય છે. પ્રશ્ન માત્ર સંકલ્પનો જ નથી, સત્ત્વનો પણ છે. સમજણનો જ નથી, સાહસનો પણ છે. શુદ્ધ દાનતનો જ નથી, એ દાનતને વળગી રહેવાના દૃઢ મનોબળનો પણ છે. ઇચ્છાનો જ નથી, અભીપ્સાનો પણ છે.
ઇચ્છું છું કે આ વાસ્તવિકતાને તું બરાબર સમજી લે. યુદ્ધમાં વિજેતા એ જ બની
to