________________
પણ ડિસ્ચાર્જ કષાયથી, સામાને દુઃખ થઈ જાય; તેનું ઘટે પ્રતિક્રમણ, વાત તીર્થકરોની કહેવાય !
પ્રત્યાખ્યાની આવરણ જેમ રેતીમાં દોરે લકીર;
‘સંજ્વલન' કષાયમાં, પાણીમાં જેમ દોરે લકીર ! ઉદયમાં કષાય હોય, કાર્યકારી મહીં થાય; હોય દુ:ખ ભોગવટો, ‘પ્રત્યાખ્યાની' તેને કહેવાય !
ગમે તેવાં ભારી કષાય, અંતે પ્રાકૃતિક માલ; ‘જોનાર દાઝે નહીં, જ્ઞાન ત્યાં બને છે ઢાલ !
| ડિસ્ચાર્જ ગુના મડદાલ ગણ, જ્ઞાન પછીની દશાએ;
તેનું કર્મ નહીં ભારે, જ્ઞાની ગુનામાંય હસાવે !!! દિલથી પ્રતિક્રમણ કરે, તો ટુકામાં દોષ પતે; પ્રતિક્રમણ કરતાં કરતાં, જંજાળો નિયમ છૂટે !
જાથું પ્રતિક્રમણ ચાલે, જ્યાં દોષોની વણઝાર;
‘દાદા! ભેગું કરું છું, કરો આનો પૂરો સ્વીકાર' રૂબરૂમાં હિંમત ના ચાલે. તો મનમાં માફી માંગ; નોબલ હોય તો ત્યાં રૂબરૂ, નહીં તો કરે દુરુપયોગ !
મોક્ષે જતાં પહેલાં, સૂક્ષ્મ કાયને ખમાય;
કર ભેગું પ્રતિક્રમણ, અંતે સહુથી છૂટાય ! પુરુષાર્થ તેને કહે, દોષનું કરે પ્રતિક્રમણ; જાણનારની જાણકાર, રહે દશા એ પરાક્રમ !
અનંતાનુબંધી’ ક્રોધ, જેમ ભેખડમાં પડી ફાડ;
પ્રતિક્રમણ ના કરે તો, ભવોભવ માડે હાટ ! ‘અપ્રત્યાખ્યાની ક્રોધ, એ તો ફાટ ખેતરે જેમ; પ્રત્યાખ્યાન કે પ્રતિક્રમણ, ન થયાં માટે છે તેમ !
ઉદયમાં કષાય હોય, કાર્યકારી નવ થાય;
મહીં વર્તે સમાધિસુખ, ‘સંજવલન' તેને કહેવાય ! સમકિત થતાં ચોથ, પાંચમું ‘અપ્રત્યાખ્યાની'; છટ્ટ ‘પ્રત્યાખ્યાની'માં, વ્યવહારમાં ફાઈલ જાડી !
છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકમાં, બાહ્ય ચારિત્ર ના ગણે;
સાતમે ઉદય ‘અપ્રમત'નો, “અપૂર્વ’ આઠમે ગુંઠાણે ! વિષયે નિગ્રંથ થતાં, સ્ત્રી પરિગ્રહ પણ ઊડે; ત્યારે નવમું ઓળંગે, એમ પછી દસમે ચઢે !
ક્રોધ-માન-માયા-લોભનું, પરમાણુ રહે ન માત્ર;
કષાયની શુન્યતા થયે, ભગવાન પદને માત્ર ! ડિસ્ચાર્જમાં ના દિસે, પરમાણુ માત્ર કષાયનું; દાદે દીઠો કેવળ આતમા, અનુભવ પદ ત્યાં પમાય !
કષાય સહિતની પ્રરૂપણા, પામે અવશ્ય નર્ક રે;
વકીલ થઈને ગુનો કરે, સજામાં મોટો ફર્ક રે ! મિથ્યાત્વીથી ઉપદેશ, પાટ પરથી નવ દેવાય; સ્વાધ્યાય કરું છું,’ સાંભળીને લાભ સૌએ લેવાય !
પોતે શુદ્ધાત્મા થયો, ‘વ્યવસ્થિત'ને સમજે તં;
પ્રતિક્રમણ તુર્ત જ કરે, વીતષ થયો માત્ર જ્ઞાતા ! કોઈના નવ દેખાય દોષ, વર્તે દશા સર્વ વિરતિ; સંસારમાં સર્વ કંઈ કરતાં, એવી અક્રમની રીતિ !
પાંચમું ગુણસ્થાનક ત્યાં જાથું પ્રતિક્રમણ-પ્રત્યાખ્યાન;
છઠ્ઠામાં તેથી આવે, “પ્રત્યાખ્યાની’ ગુણસ્થાન ! દોષનાં આવરણો લાખો, પ્રતિક્રમણ લાખો વાર; જાથે થયાં પૂર્વે તેથી, રહ્યાં પડ આવનાર !
28
29