________________
આપ્તવાણી-૩
બાકી રહ્યું તે પ્રતિષ્ઠિત આત્મા. જે પ્રતિષ્ઠા દેહમાં ‘હું’પણાની કરી હતી તે પ્રતિષ્ઠાનું ફળ રહ્યું છે. સ્વરૂપજ્ઞાન પહેલાં પ્રતિષ્ઠિત આત્મા કહેવાય નહીં, વ્યવહાર આત્મા કહેવાય.
૧૨૯
પ્રશ્નકર્તા : જ્યારે વ્યવહાર આત્મા શુભ-અશુભ ભાવ કરે, ત્યારે ચૈતન્ય આત્માને વળગણ કેવી રીતે લાગે ?
દાદાશ્રી : આ શુભ-અશુભ ભાવ થાય છે તેમાં વ્યવહાર આત્મા એકલો નથી, નિશ્ચય આત્મા ભેગા હોય છે, ‘એની’ માન્યતા જ એ છે કે આ જ હું એક છું.
પ્રશ્નકર્તા : નિશ્ચય આત્મા એટલે શું ?
દાદાશ્રી : નિશ્ચય આત્મા એટલે શુદ્ધાત્મા. એવું છે કે, આ ‘વ્યવહાર આત્મા’ છે તે વ્યવહારથી કર્તા છે અને નિશ્ચયથી આત્મા અકર્તા છે.
પ્રશ્નકર્તા : નિશ્ચય આત્મા ભાવનો તો કર્તા ખરો ને ?
દાદાશ્રી : એ ભાવનો ય કર્તા નથી. ભાવનો ય કર્તા સ્વરૂપની અજ્ઞાનતા !
પ્રશ્નકર્તા : ભાવો ક્યારે થાય ?
દાદાશ્રી : સ્વરૂપની અજ્ઞાનતા હોય ત્યાકે ભાવ ને અભાવ થાય. પ્રશ્નકર્તા : જ્ઞાન હોય તો ભાવ હોય ?
દાદાશ્રી : જ્ઞાન હોય તો ભાવ જ ના હોય. જ્ઞાન હોય ત્યાં સ્વભાવ-ભાવ હોય, અને જ્યાં જ્ઞાન નથી ત્યાં ભાવ હોય. મિથ્યાત્વ છે ત્યાં ભાવ કે અભાવ છે; સમક્તિ હોય ત્યાં તે નથી.
પ્રશ્નકર્તા : જ્ઞાન હાજર હોય તો જ ભાવ અભાવ થાય ને ?
દાદાશ્રી : હા, આત્મા હોય તો જ ભાવ અભાવ થાય, નહીં તો આ ‘ટેપરેકર્ડ'માં ભાવાભાવ ના થાય.
આપ્તવાણી-૩
પ્રશ્નકર્તા : શુદ્ધાત્માએ પરલક્ષ કર્યું એટલે ભાવ અભાવ થયા ?
દાદાશ્રી : શુદ્ધાત્મા પરલક્ષ કરતો જ નથી. ‘શુદ્ધાત્મા’ એ ‘શુદ્ધાત્મા’ જ રહે છે, નિરંતર જ્ઞાનસહિત, સંપૂર્ણ જ્ઞાનસહિત છે. પરલક્ષને પણ એ પોતે જાણે છે કે આ પરલક્ષ કોણે કર્યું !
પ્રશ્નકર્તા : પરલક્ષ કરનારો કોણ ?
દાદાશ્રી : એટલું જ ‘જ્ઞાની પુરુષ' પાસે સમજી જાય તો આ સંસારના બધા ફોડ ઉકલી જાય. આ અહીં જ ગેડ બેસવી જોઇએ કે આ પ્રેરણા કરનાર કોણ ?
૧૩૦
પ્રશ્નકર્તા : ભાવનો ઉદ્ભવ થવો એ પ્રેરણા કહેવાય ? દાદાશ્રી : ના, એ આત્માનો ગુણ નથી. એ તમારી અજ્ઞાનતાથી થયું છે.
પ્રશ્નકર્તા : અજ્ઞાનતા ક્યારે થાય ? જ્ઞાનની હાજરીમાં જ ને ?
દાદાશ્રી : હા. જ્ઞાન છે તો અજ્ઞાન હોય. જેમ પેલો માણસ દારૂ પીધેલો હોય, તે ચંદુલાલ શેઠ હોય તો બોલે કે ‘હું સયાજીરાવ ગાયકવાડ છું.’ ત્યારથી આપણે ના સમજીએ કે આને દારૂનો અમલ છે ? તેમ આ અજ્ઞાનનો અમલ છે.
પ્રશ્નકર્તા : અજ્ઞાન જ્ઞાનમય થાય તો ?
દાદાશ્રી : ત્યારે એને અજ્ઞાન ન કહેવાય. પછી તો જ્ઞાનમય
પરિણામ જ વર્ત્યા કરે. અને જ્યાં સુધી અજ્ઞાન છે ત્યાં સુધી અજ્ઞાનમય પરિણામ જ વર્ત્યા કરે. પછી તપ કરે, જપ કરે, શાસ્ત્રો વાંચે કે ગમે તે ક્રિયા કરે, પણ એનાથી કર્મ જ બંધાય. પણ તે ભૌતિક સુખ આપનારાં હોય.
જ
પ્રશ્નકર્તા : આત્માનો આમાં દોષ નથી તો તેને બંધન કેમ થાય ? દાદાશ્રી : પોતાનો દોષ ક્યારે કહેવાય કે પોતે સંપૂર્ણ દોષિત હોય