________________
આપ્તવાણી-૩
૧૭
૧૮
આપ્તવાણી-૩
દાદાશ્રી : મનની ગમે તેટલી કલ્પના કરો તો તે કામ ના લાગે. આત્મા નિર્વિકલ્પ છે ને મનની કલ્પના વિકલ્પી છે.
દાદાશ્રી : વિચાર એ બહુ આવરણવાળું જ્ઞાન છે, એ “રીલેટિવ’ જ્ઞાન કહેવાય. નિર્વિચાર એ ‘રિયલ” જ્ઞાન ગણાય છે. નિર્વિચાર દશા એ જ્ઞાનની ‘એબ્સોલ્યુટ” દશા છે.
| વિચાર કરીને તમે જે ભગવાન ખોળો છો, તે તો હજી તમે ઘૂળમાં જ છો. ત્યાર પછી સૂક્ષ્મ, સૂક્ષ્મતર અને સૂક્ષ્મતમમાં જાઓ ત્યારે ખુદા દેખાય. બાકી, વિચાર તો એ તરફ લઈ જનારી વસ્તુ છે. વિચાર, શબ્દ
એ આવરણવાળો છે. જ્યાં સુધી શબ્દ છે ત્યાં સુધી આવરણ છે. જ્યાં શબ્દ નથી પહોંચતો, વિચાર નથી પહોંચતો ત્યાં ખુદા બેઠેલા છે.
પ્રશ્નકર્તા : આત્મા છૂટો કરીએ, તો તેની ઉત્પત્તિ વિચારમાંથી ન હોય?
દાદાશ્રી : વિચાર એ વસ્તુ બહુ જુદી છે. આત્મા તેનાથી તદ્દન અલગ જ વસ્તુ છે. પણ ભ્રાંતિથી એમ લાગે છે કે “મને વિચાર આવે છે.” એ ભ્રાંતિની આંટી તૂટી જવી જોઈએ. ‘ચંદુલાલ છું' એ ભ્રાંતિભાવ તૂટી ગયો તો ઉકેલ આવે.
પ્રશ્નકર્તા: આત્માને મન-મૃતિ દ્વારા જાણી શકાતો નથી ?
દાદાશ્રી : આ એનાથી પરની વાત છે. એટલે કોઈ પણ માણસ જાતે કરીને આત્માને જાણી ના શકે. વિકલ્પી નિર્વિકલ્પી ક્યારે ય ના થઈ શકે. એ તો નિર્વિકલ્પી તરણ તારણ એવા ‘જ્ઞાની પુરુષ' જ નિર્વિકલ્પ દશાએ પહોંચાડી શકે.
આત્મા મન સ્વરૂપ નથી. ચિત્ત સ્વરૂપ નથી. બુધ્ધિ સ્વરૂપ નથી. અહંકાર સ્વરૂપ નથી, શબ્દ સ્વરૂપ નથી. વિચાર સ્વરૂપ નથી, નિર્વિચાર છે.
આત્મા', સ્વરૂપ જ ગજબનું !
પ્રશ્નકર્તા : આત્મસ્થિતિ સતત રહે કે વિચારની માફક ક્ષણિક રહે?
દાદાશ્રી : ક્ષણિક રહે એ આત્મા જ ના કહેવાય. નિરંતર રહે તો જ આત્મા પ્રાપ્ત થયો કહેવાય.
પ્રશ્નકર્તા : અમારામાં તો સંસારના વિચારો નિરંતર રહે છે.
દાદાશ્રી : આ જગતને એક ક્ષણ પણ વિસ્મૃત કરવું હોય તો ના થાય. એ તો જ્ઞાન થાય તો જગત નિરંતર વિસ્તૃત રહે, નિરંતર સમાધિ
“જેણે આત્મા જાણ્યો તેણે સર્વ જાણ્યું.” - શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર.
જગતનાં તમામ શાસ્ત્રો એક આત્મા જાણવા માટે જ લખાયાં છે. જગતમાં જાણવા જેવી કોઈ ચીજ હોય તો તે આત્મા જ છે. જાણનારાને જાણો. ઈન્દ્ર, મહેન્દ્ર સુધી ભોગવી આવ્યા છતાં અનંત અવતારની રઝળપાટ અટકી નહીં. શુદ્ધાત્મા સિવાય બીજા બધા જ પરમાણુઓ છે, તે અનંત છે, ‘ફિઝિકલ’ છે, તેની અંદર ભગવાન ફસાયા છે !
પ્રશ્નકર્તા : આત્માનું સ્વરૂપ ખરું ?
દાદાશ્રી : જે જે વસ્તુ સ્વરૂપ છે તેમનું સ્વરૂપ હોય જ. આત્મા પણ વસ્તુ છે ને તેનું પણ સ્વરૂપ છે. તેનું તો ગજબનું સ્વરૂપ છે. અને એ જ જાણવાનું છે. જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર જેનું સ્વરૂપ છે ને પરમાનંદ જેનો સ્વભાવ છે તે જાણવાનું છે.
જગત જેવો આત્મા જાણે છે તેવો આત્મા નથી. આત્મા પોતે જ પરમાત્મા છે, જેના ગુણધર્મો આગળ આ જગતની કોઈ ચીજનો હિસાબ નથી,
સૂર્ય, ચંદ્રને ભેદીને ઉપરની વાત છે. ત્યાં અમે તમને લઈ જઈએ છીએ. સૂર્ય એટલે બુદ્ધિ અને ચંદ્ર એટલે મન. આત્મા આનાથી ઉપર છે. ‘ટોપ પર છે.
પ્રશ્નકર્તા : મનની કલ્પના એ આત્મા નથી ?