________________
'પ્રકરણ ૨૦/ક્ષત્ર પ્રમાણ - અત્રગલ સ્વરૂપ
૩૦૧ |
ઉત્તમપુરુષ કહેવાય છે. આ ઉત્તમપુરુષ પ્રમાણ, માન, ઉન્માનથી સંપન્ન હોવાની સાથે તેનું શરીર સ્વસ્તિક, શ્રીવત્સ વગેરે શુભ લક્ષણો; તલ, મસા વગેરે વ્યંજનોથી યુક્ત હોય છે. તેનો જન્મ લોકમાન્ય કુળમાં થાય છે. તે ઉચ્ચ ગોત્ર કર્મના ઉદયના ફળ સ્વરૂપે લોકમાં આદર-સન્માનનું પાત્ર મનાય છે અને આજ્ઞા, ઐશ્વર્ય, સંપત્તિથી સમૃદ્ધિ હોય છે.
ઉપરોક્ત માપથી હીન ૧૦૪ અંગુલ પ્રમાણ ઊંચાઈવાળા મધ્યમ પુરુષ અને ૯૬ અંગુલ પ્રમાણ ઊંચાઈવાળા અધમપુરુષ–સામાન્ય પુરુષ કહેવાય છે.
= =
૬ અંગુલ ૨ પાદ ૨ વેંત ૨ હાથ ૨ કુક્ષિ ૨000 ધનુષ્ય ૪ ગાઉ
૧ પાદ ૧ વૈત ૧ હાથ, રત્નિ ૧ કુક્ષિ ૧ દંડ, ધનુષ્ય, યુગ, નાલિકા, અક્ષ અને મૂસલ ૧ ગાઉ, કોશ ૧ યોજન
=
આત્માગુલનું પ્રયોજન :| ७ एएणं आयंगुलप्पमाणेणं किं पओयणं ?
एएणं आयंगुलप्पमाणेण जे णं जया मणुस्सा भवंति तेसि णं तया अप्पणो अंगुलेणं अगड-दह-णई-तडाग-वावी-पुक्खरिणि-दीहिया-गुंजालियाओ सर सरपंतियाओ सरसरपंतियाओ बिलपंतियाओ आरामुज्जाण-काणण-वणवणसंड-वणराईओ देवकुल-सभा-पवा-थूभ-खाइय-परिहाओ पागारअट्टालगવરિય-કાર- પુર-તોર-પાલ-પર-સરળ-તેણ–આવન-fસંવાદ-તિचउक्क-चच्चर- चउमुह-महापह-पहा सगड-रह-जाण-जुग्ग-गिल्ली-थिल्लीસી-સંમાળિય-તોડી-તોડાદ ડુડ્ડય-આસન-સયા-મ-કંડमत्तोवगरणमादीणि अज्ज- कालिगाइं च जोयणाई मविज्जति । શબ્દાર્થ :- ડ = કૂવા, રદ = જળાશય, વાવી = ચોરસ વાવડી,
પુ ખ = કમળયુક્ત જળાશય, લહિયા = લાંબી વાવડી, ગાનિયા = વક્રાકાર વાવડી, સર= સરોવર, સરપતિયાઓ = એક લાઈનમાં રહેલા સરોવરો, સર સર પતિયાઓ= એક લાઈનમાં રહેલા જળાશયો જે નાલિ દ્વારા જોડાયેલા હોય, વિપતિયાઓ = બિલપંક્તિ નાના મુખવાળા કૂવાઓની પંક્તિ, જાળખ = કાનન–નગરની સમીપનો અનેક વૃક્ષયુક્ત પ્રદેશ, વા = વન–જ્યાં એક જ જાતિના વૃક્ષો હોય તે પ્રદેશ,
