________________
| ७४
શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્ર
सव्वे पाणा परमाहम्मिया-:- सूत्रमा बेन्द्रियथा हेव मनुष्य सुधा सर्वत्रस वोनू थन या ५छीनुमा वाध्य छ. तेभा परमाहम्मिया शनो स२१ अर्थ छ- (१) ते सर्व प्राणीमो ५२म दुःपी छ. (२) ते सर्व प्रयासो सुमना .
ચૂર્ણિકારોએ આ શબ્દમાં માત્ર ત્રસ જીવોનો સમાવેશ કર્યો છે, જ્યારે ટીકાકારે આ શબ્દમાં ત્રણ સ્થાવર બંનેને ગ્રહણ કર્યા છે. ટીકાકારે કરેલી વ્યાખ્યા આ પ્રમાણે છે
પરમ = પ્રધાન. જે પ્રધાન છે તે સુખ. ધર્મ = સ્વભાવ. અર્થાતુ પરમ સુખ જેનો સ્વભાવ છે તે પરમધાર્મિક કહેવાય છે. ત્રસ અને સ્થાવર, સર્વ જીવો સુખના ઈચ્છુક છે તેથી તે સર્વ જીવોને પરમધાર્મિક કહ્યા છે. ખરેખર પરસાનિયા શબ્દની અનેક પ્રકારે સંસ્કૃત છાયા થાય છે, જે વિદ્વાનો અને શોધકર્તાઓ માટે ચિંતનીય છે. છ જીવનિકાય સંયમ :| ६ इच्चेसिं छण्हं जीवणिकायाणं णेव सयं दंड समारंभिज्जा, णेवणे हिं दंड समारंभाविज्जा, दंड समारंभंते वि अण्णे ण समणुजाणिज्जा, जावज्जीवाए तिविहं तिविहेणं, मणेणं वायाए काए णं ण करेमि, ण कारवेमि, करंतंपि अण्णं ण समणु- जाणामि । तस्स भंते ! पडिक्कमामि जिंदामि गरिहामि अप्पाणं वोसिरामि । छायानुवाइ- इत्येषां षण्णां जीवनिकायानां नैव स्वयं दण्डं समारंभेत, नैवान्यैः दण्ड समारम्भयेत्, दण्डम् समारंभमाणाप्यन्यान् न समनुजानीयात् , यावज्जीवम् त्रिविधं त्रिविधेन मनसा वाचा कायेन न करोमि, न कारयामि कुर्वन्तमप्यन्यं न समनुजानामि । तस्य भदन्त ! [हे भगवन् !] प्रतिक्रमामि निन्दामि गर्हामि आत्मानं व्युत्सृजामि ॥ AGEार्थ :- इच्चेसिं = 20 छण्हं = छ ५१२ना जीवणिकायाणं = 4नियन विषयमा सयं = पोते ४ दंड = हिंसा३५६ऽनो णेव समारंभिज्जा = समारंभ न ४३ णेव = नही अण्णेहिं = श्री द्वारा समारंभाविज्जा = समारंभरावे समारंभते वि = समारंभ २ना२ अण्णे = अन्य
वोनी ण समणुजाणिज्जा = अनुभोइन। न ४२ जावज्जीवाए - वन पर्यंत तिविहं = त्रिविध-कृत, आरित मने अनुभोनाथी तिविहेणं = त्रए योगथी मणेणं = मनथी वायाए = वयनथी कारणं = अयाथी ण करेमि = नहीण कारवेमि = रावुनही अण्णं = अन्य करतंपि = ४२ना२ने पण समणुजाणामि =
सानी भंते = हे महत! तस्स = ते ६ऽनु पडिक्कमामि = प्रतिभा छुणिंदामि = निन्दा छु गर्हामि = गुरुनी साक्षीमे पानी
