________________
અધ્યયન–૨૦ઃમહાનિથીય
६
अहो वण्णो अहो रूवं, अहो अज्जस्स सोमया । अहो खंती अहो मुत्ती, अहो भोगे असंगया ॥ ६ ॥
શબ્દાર્થ :અદ્દો = અહો આશ્ચર્યકારી !, અન્નક્સ = આ આર્યનો, વપ્નો = વર્ણ છે, સોમયા સૌમ્યતા, હતી – ક્ષમા, મુત્તી - નિર્લોભતા, ભોળે = ભોગોમાં, અસંયા = અનાસક્તિ, નિસ્પૃહતા.
७
૪૧૫
ભાવાર્થ :- રાજા વિસ્મય સાથે વિચારવા લાગ્યો – અહો ! કેવી કાંતી છે, અહો ! કેવું રૂપ છે, અહો ! આર્યપુરુષની કેવી સૌમ્યતા છે, અહો ! કેવી ક્ષમા (શાંતિ) છે, અહો ! કેટલી નિર્લોભતા છે અને ભોગો પ્રત્યે કેવી અનાસક્તિ છે !
तस्स पाए उ वंदित्ता, काऊण य पयाहिणं । णाइदूरमणासण्णे, पंजली पडिपुच्छइ ॥७॥
=
શબ્દાર્થ :- તક્ષ્ણ = તે મુનિના, પાણ્ = ચરણોમાં, વંચિત્તા - વંદના કરીને, પયાહિ” = પ્રદક્ષિણા, વાળ = કરીને, ન અપૂર - અતિ દૂર નહીં, અળસળે – અતિ નજીક નહીં, જંગલી – બન્ને હાથ જોડીને, હિપુડ્ - પૂછવા લાગ્યો.
तरुणोसि अज्जो पव्वइओ, भोगकालम्मि संजया । उवट्ठिओऽसि सामण्णे, एयमट्ठ सुणेमि ता ॥८॥
ભાવાર્થ :- રાજાએ પ્રદક્ષિણા કરીને તે મુનિનાં ચરણોમાં વંદના કરી. મુનિથી ન અતિ દૂર, ન અતિ નજીક એમ યોગ્ય સ્થળે ઊભા રહી, હાથ જોડી મુનિને પૂછ્યું –
८
શબ્દાર્થ:- અન્નો હે આર્ય!, તૂરુષોક્ષિ – તમે તરુણ છો, સંનયા - હે સંયત!, ભોળામ્મિ
=
• આ ભોગ ભોગવવાના કાળમાં (વયમાં), પવ્વો - તમે દીક્ષા ગ્રહણ કરી લીધી છે, સામળે
સાધુ ધર્મમાં, વક્રિોક્ષિ = ઉપસ્થિત થયા છો, હ્યં - એનું, અવું = કારણ, સુળેમિ તા - હું તમારી પાસેથી સાંભળવા માંગું છું.
ભાવાર્થ :- રાજા શ્રેણિક – હે આર્ય ! આપ તરુણ છો, હે સંયત ! આપ ભોગ ભોગવવાને સમયે પ્રવ્રુજિત કેમ થયા છો ? શ્રમણધર્મના પાલન માટે કેમ તત્પર થયા છો ? કૃપા કરીને તેનું કારણ કહો, એ હું સાંભળવા ઈચ્છું છું.
વિવેચન :
भूययो ઃ– (૧) પ્રચુર રત્ન જેના રાજ્યમાં રત્નોના ભંડાર ભર્યા હોય, તે (૨) જેની પાસે શ્રેષ્ઠ હાથી, ઘોડા વગેરે હોય તે.
