________________
૩૮૬ ]
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર-૧
શબ્દાર્થ :- વેવ - જે રીતે, વાસ્તુથી વન -ધૂળ કે રેતીનો કોળિયો રસહીન હોય છે, ૩- એ રીતે, સંગને = સંયમ, રિસ્સા = નીરસ છે, વધારા અમi - તલવારની ધાર પર ચાલવું અઘરું છે, તવો = તપ સંયમનું, વરિ૩ = આચરણ કરવું પણ. ભાવાર્થ :- જેમ રેતીના કોળિયાનો સ્વાદ નીરસ હોય છે, તેમ જ પૌદ્ગલિક સુખની અપેક્ષાએ સંયમ પણ નીરસ હોય છે. તલવારની ધાર પર ચાલવું જેમ કઠણ છે, તેમ તપસંયમનું આચરણ પણ દુષ્કર છે. ३९ अहीवेगंत दिट्ठीए, चरित्ते पुत्त दुच्चरे ।
जवा लोहमया चेव, चावेयव्वा सुदुक्करं ॥३९॥ શબ્દાર્થ :- ૩ હીજ - સર્ષની જેમ, પતિ દિપ -એકાગ્ર નજરે, એકાગ્ર મન રાખીને, વરત્તે
સંયમવૃત્તિમાં ચાલવું, કુવર - દુષ્કર છે, ઘણું કઠણ છે, રેવઅને જે રીતે, તોદનયા - લોઢાના, નવા ચણા કે જવ, વાયબ્બા ચાવવા. ભાવાર્થ :- હે પુત્ર! સાપની જેમ સ્થિર દષ્ટિથી ચારિત્રધર્મ પર ચાલવું અત્યંત કઠિન છે, લોઢાના ચણાને ચાવવા જેમ દુષ્કર છે, તેમ શ્રમણધર્મનું આચરણ પણ દુષ્કર છે. ४. जहा अग्गिसिहा दित्ता, पाउं होइ सुदुक्करं ।
तहा दुक्कर करेउ जे, तारुण्णे समणत्तणं ॥४०॥ શબ્દાર્થ :- દ્વિત્તા = પ્રદીપ્ત, બળતી, જસિહ = અગ્નિશિખા, પs = પીવી, તીરુvo = તરુણાવસ્થામાં, મળત્ત - સાધુપણું, શ્રમણત્વ, વ8 - પાલન કરવું. ભાવાર્થ :- જેમ પ્રજવલિત અગ્નિશિખા (જવાળા) પીવી દુષ્કર છે, તેવી જ રીતે યુવાવસ્થામાં શ્રમણધર્મ પાળવો દુષ્કર છે. ४१ जहा दुक्खं भरेउं जे, होइ वायस्स कोत्थलो ।
तहा दुक्खं करेउं जे, कीवेणं समणत्तणं ॥४१॥ શબ્દાર્થ - વોલ્વો - કોથળાને, વાયત્ત હવાથી, પરંભરવો, -દુષ્કર, વેને - કાયર અને નિર્બળથી. ભાવાર્થ :- જેમ કોથળા (ચેલા) માં હવા ભરવી મુશ્કેલ છે, તેમ કાયર વ્યક્તિ માટે શ્રમણધર્મનું પાલન મુશ્કેલ છે. ४२ जहा तुलाए तोलेउ, दुक्करं मंदरो गिरी।।
तहा णिहुयं णीसंकं, दुक्करं समणत्तणं ॥४२॥
