________________
[ ર૫૪ |
શ્રી ચંદ્ર-સૂર્ય પ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર
तं समयं च णं सूरे केणं णक्खत्तेणं जोएइ ? ता अद्दाहिं चेव, अद्दाणं जहा વેવસ્ય ! ભાવાર્થ – પ્રશ્ન– પાંચ વર્ષના યુગની બારમી અમાવાસ્યાનો ચંદ્ર ક્યા નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે? ઉત્તર- બારમી અમાવાસ્યાનો ચંદ્ર આર્કા નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે. આદ્રનક્ષત્રના ચંદ્ર યોગના ચાર મુહૂર્ત અને બાસઠીયા દસ ભાગ તથા સડસઠીયા ચોપન ચૂર્ણિકા ભાગ(૪૬, ૫કૅ મુહૂર્ત) શેષ હોય ત્યારે બારમી અમાવાસ્યા પૂર્ણ થાય છે.
પ્રશ્ન- તે સમયે સૂર્ય ક્યા નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે? ઉત્તર-તે સમયે સૂર્ય પણ આર્કા નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે. આદ્ર નક્ષત્રના ચંદ્રયોગ પ્રમાણે અહીં કથન કરવું. |३२ ता एएसि णं पंचण्हं संवच्छराणं चरिमं बावढेि अमावासं चंदे केणं णक्खत्तेणं जोएइ ? ता पुणव्वसुणा, पुणव्वसुस्स बावीसं मुहुत्ता बायालीसं च बासट्ठिभागा मुहुत्तस्स सेसा ।
तं समयं च णं सूरे केणं णक्खत्तेणं जोएइ ? ता पुणव्वसुणा चेव, पुणव्वसुस्स जहा चंदस्स । ભાવાર્થ - પ્રશ્ન– પાંચ વર્ષના યુગની અંતિમ બાસઠમી અમાવાસ્યાનો ચંદ્ર ક્યા નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે? ઉત્તર- અંતિમ અમાવાસ્યાનો ચંદ્ર પુનર્વસુ નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે. પુનર્વસુ નક્ષત્ર સાથેના ચંદ્ર યોગના બાવીસ મુહૂર્ત અને બાસઠીયા બેતાલીસ ભાગ(રર મુહૂર્ત) શેષ હોય ત્યારે અમાવસ્યા પૂર્ણ થાય છે. પ્રશ્ન- તે સમયે સૂર્ય ક્યા નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે? ઉત્તર- તે સમયે સૂર્ય પણ પુનર્વસુ નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે. પુનર્વસુ નક્ષત્રના ચંદ્ર યોગ પ્રમાણે જ અહીં કથન કરવું. વિવેચન : -
પ્રસ્તુત સુત્રોમાં પૂર્ણિમા અને અમાવાસ્યાના ચંદ્ર તથા સુર્ય ક્યા નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે અને ક્યા નક્ષત્રના યોગમાં પૂર્ણિમા, અમાવાસ્યા પૂર્ણ થાય છે, તેનું કથન છે. પૂર્ણિમાની સમાપ્તિ સમયના ચંદ્ર-સૂર્ય સાથેનો નક્ષત્ર યોગ:યુગની પૂર્ણિમા | ચંદ્ર સાથે | શેષ મહત્તે | સુર્ય | શેષ મુહર્તે
યોગ કરતા નત્ર | પર્ણિમા પૂર્ણ સાથે યોગનું કરત નક્ષત્ર પર્ણિમા પૂર્ણ પહેલી પૂનમ ધનિષ્ઠા
|| પૂર્વાફાલ્યુની ૨૮ ,ફૂકે બીજી પૂનમ | ઉત્તરાભાદ્રપદા | ૨૭ , છે | ઉત્તરા ફાલ્ગની | ૭ , ત્રીજી પૂનમ અશ્વિની | ૨૧ ફ, ઢ | ચિત્રા | ૧ , બારમી પૂનમ ઉત્તરાષાઢા ૨૬ , ૐ પુનર્વસુ ૧૬ , બાસઠમી પૂનમ ઉત્તરાષાઢા છેલ્લો સમય
પુષ્ય
૧૯ ફેં,
