________________
પ્રાભૃત-૧૦ઃ પ્રતિપ્રાભૃત-૨૨
૨૪૭ |
ता जंसि णं देसंसि सूरे चरिमं बावट्टि अमावासं जोएइ ताओ अमावाससंठाणाओ मंडलं चउव्वीसेणं सएणं छेत्ता चउणउइभागे उवाइणावेत्ता, एत्थ णं से सूरे पढमं अमावासं जोएइ । __एवं जेणेव अभिलावेणं सूरस्स पुण्णिमासिणीओ भणियाओ तेणेव अभिलावेणं अमावासाओ वि भणियव्वाओ, तं जहा-बिइया तइया दुवालसमी।
एवं खलु एएणं उवाएणं ताओ-ताओ अमावासट्ठाणाओ मंडलं चउव्वीसेणं सएणं छत्ता चउणउई-चउणउई भागे उवाइणावेत्ता तंसि-तंसि देसंसि तं-तं अमावासं सूरे जोएइ । ભાવાર્થ:- પ્રશ્ન- પાંચ વર્ષના યુગની પ્રથમ અમાવાસ્યાનો સુર્ય મંડળના ક્યાં અને કેટલા દેશ ભાગમાં યોગ કરે છે? ઉત્તર- જે મંડળના જે દેશ ભાગમાં યુગની બાસઠમી અમાવાસ્યાનો સૂર્ય યોગ પૂર્ણ કરે છે, તે દેશ ભાગથી ઉર્દુ ભાગ સુધી પ્રથમ અમાવાસ્યાનો સૂર્ય યોગ કરે છે.
જે અભિલાપ(પાઠ)થી પૂર્ણિમાના સૂર્યનું કથન છે, તે જ રીતે(તે પાઠથી) અમાવાસ્યાના સૂર્યનું કથન કરવું, જેમ કે બીજી, ત્રીજી, બારમી અમાવાસ્યા.
આ રીતે, આ ક્રમથી તે-તે અમાવાસ્યાના સૂર્ય મંડળના ૧૨૪ ભાગમાંથી ૯૪-૯૪ ભાગમાં યોગ કરે છે. | २२ ता एएसिणं पंचण्हं संवच्छराणं चरिमे बावट्ठि अमावासं सूरे कंसि देसंसि जोएइ ? ता जंसि णं देसंसि सूरे चरिमं बावढेि पुण्णमासिणि जोएइ ताओ पुण्णिमासिणिठाणाओ मंडलं चउव्वीसेणं सएणं छेत्ता सत्तालीसं भागे ओसक्कावइत्ता, एत्थ णं से सूरे चरिमं बावढेि अमावासं जोएइ । ભાવાર્થ :- પ્રશ્ન- પાંચ વર્ષના યુગની અંતિમ બાસઠમી અમાવાસ્યાનો સૂર્ય ક્યા અને કેટલા દેશ ભાગમાં યોગ કરે છે? ઉત્તર- જે મંડળના જે દેશ ભાગમાં યુગની અંતિમ–બાસઠમી પૂર્ણિમાનો સૂર્ય યોગ પૂર્ણ કરે છે, તે દેશ ભાગથી એક મંડળના ૧૨૪ ભાગમાંથી ૧૬ ભાગ પાછળના લેવા અર્થાત્ બાસઠમી પૂર્ણિમાનો ચંદ્ર પૂર્વ દિશાવર્તી ચોથા ભાગના , ઇ ભાગે યોગ પૂર્ણ કરે છે, ત્યાંથી ૧૬ ભાગ પાછળના લેવા માટે એકત્રીસ્યા ૨૭ ભાગમાંથી એકત્રીસ્યા ૧૬ ભાગનો છેદ(બાદ) કરતાં – કુ = તથા ભાગે બાસઠમી અમાવસ્યાનો સૂર્ય યોગ પૂર્ણ કરે છે અને તે દેશ ભાગથી ૯૪ ભાગ સુધી યુગની પ્રથમ અમાવાસ્યાનો સૂર્ય યોગ કરે છે. વિવેચન :
પ્રસ્તુત સૂત્રોમાં પૂર્ણિમા અને અમાવાસ્યાના ચંદ્ર-સૂર્ય મંડળના ક્યા અને કેટલા દેશ ભાગમાં નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે, તેનું વર્ણન છે. પૂર્ણિમા અને અમાવાસ્યાના ચંદ્રનું યોગક્ષેત્ર :- પૂર્ણિમા અને અમાવાસ્યાના ચંદ્રમંડળગત ૧૨૪ ભાગમાંથી ૩ર-૩ર ભાગમાં ચંદ્ર નક્ષત્ર સાથે યોગ કરે છે. પૂર્વની પૂર્ણિમા અથવા અમાસનો ચંદ્ર જે દેશ
