________________
| प्रामृत
| १११ ।
एग तेसीयं भागसयं ओयाए दिवसखेत्तस्स णिव्वुड्ढेत्ता रयणिखेत्तस्स अभिवुड्ढेत्ता चारं चरइ मंडलं अट्ठारसेहिं तीसेहिं सएहिं छेत्ता, तया णं उत्तमकट्ठपत्ता उक्कोसिया अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ, जहण्णए दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ ।
एस णं पढमे छम्मासे, एस णं पढमस्स छम्मासस्स पज्जवसाणे । ભાવાર્થ :- સર્વાત્યંતર મંડળથી નીકળતા સૂર્ય જ્યારે સર્વ બાહ્ય મંડળ ઉપર આવીને પરિભ્રમણ કરે છે, ત્યારે સર્વાત્યંતર મંડળ અર્થાતુ પ્રથમ મંડળને વર્જિને(શેષ ૧૮૩ મંડળના) ૧૮૩ અહોરાત્રમાં અઢ રિસો ત્રીસ ભાગમાંથી ૧૮૩ ભાગ અર્થાત્ અઢારસો ત્રિસ્યા એક્સોત્યાંસી (૧)ભાગ પ્રમાણ દિવસ ક્ષેત્રની હાનિ અને રાત્રિ ક્ષેત્રની વૃદ્ધિ કરે છે અને ત્યારે સૌથી મોટી, લાંબામાં લાંબી ૧૮ મુહૂર્તની રાત્રિ અને ટૂંકામાં ટૂંકો ૧૨ મુહૂર્તનો દિવસ હોય છે.
આ પ્રથમ છ માસ છે. સર્વ બાહ્ય મંડળ પરનું સૂર્યનું પરિભ્રમણ પૂર્ણ થતાં વરસના પ્રથમ છે માસના દક્ષિણાયનનો અંત થાય છે.
८ से पविसमाणे सूरिए दोच्चं छम्मासं अयमाणे पढमंसि अहोरसि बाहिराणंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ । ता जया णं सूरिए बाहिराणंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं एगेणं राइदिएणं एगं भागं ओयाए रयणिखेत्तस्स णिव्वुड्ढेत्ता दिवसखेत्तस्स अभिवुड्डेत्ता चारं चरइ मंडलं अट्ठारसेहिं तीसेहिं सएहिं छेत्ता, तया णं अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ दोहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणा, दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ दोहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिए । ભાવાર્થ :- સર્વબાહ્ય(૧૮૪મા) મંડળમાંથી અંદર પ્રવેશતા, બીજા છ માસનો અને નવા અયન (ઉત્તરાયણ)નો પ્રારંભ કરતા સૂર્ય પ્રથમ અહોરાત્રમાં બાહ્યાવંતર અર્થાત્ બીજા બાહ્ય(૧૮૩મા) મંડળ ઉપર પરિભ્રમણ કરે છે. સૂર્ય જ્યારે ૧૮૩મા મંડળ ઉપર પરિભ્રમણ કરતો હોય ત્યારે એક અહોરાત્રમાં અઢારસો ત્રિસ્યા એક(A) ભાગની દિવસ ક્ષેત્રમાં વૃદ્ધિ કરે છે અને રાત્રિક્ષેત્રમાં તેટલાં જ અર્થાત્ ટા ભાગની હાનિ કરે છે અને ત્યારે જ મુહૂર્ત ન્યૂન ૧૮ મુહૂર્ત(૧૭૬ મુહૂત)ની રાત્રિ તથા મુહૂર્ત અધિક ૧૨ મુહૂર્ત (૧૨ મુહૂર્ત)નો દિવસ હોય છે. | ९ से पविसमाणे सूरिए दोच्चंसि अहोरत्तंसि बाहिराणंतरं तच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ । ता जया णं सूरिए बाहिराणंतरं तच्चं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ, तया णं दोहिं राइदिएहिं दो भाए ओयाए रयणिखेत्तस्स णिव्वुड्वेत्ता दिवसखेत्तस्स अभिवुड्डत्ता चार चरइ, मंडल अट्ठारसहिं तीसेहिं सएहिं छेत्ता, तया णं अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ चउहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं ऊणा, दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ चउहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिए ।
