________________
| प्रामृत-४
| ५५ ।
त२३) संथित साने
पडाणुछ, अंदर
ततापक्षेत्रनी
[ ८ तत्थ को हेउ त्ति वएज्जा ? ता अयण्णं जंबुद्दीवे दीवे सव्वदीव-समुदाणं सव्वभंतराए जाव परिक्खेवेणं पण्णत्ते । ता जया णं सूरिए सव्वभंतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं उड्डीमुहुकलंबुयापुप्फसंठिया तावक्खेत्तसंठिई आहिएति वएज्जा, अंतो संकुया बाहिं वित्थडा, अंतो वट्टा बाहिं पिहुला, अंतो अंकमुहसंठिया बाहिं सत्थियमुहसंठिया, दुहओ पासेणं तीसे तहेव जाव सव्वबाहिरिया चेव बाहा ।। भावार्थ:- प्रश्न-तपासासनवस्थित छ,तनु शु १२॥ छ ? 61२- सर्व दीप-सभुद्रनी મધ્યમાં પરિધિથી યુક્ત જંબુદ્વીપ નામનો દ્વીપ છે. તે જંબુદ્વીપની ઉપર, મેરુ પર્વતની સમીપના સર્વાત્યંતર મંડળ ઉપર જ્યારે સૂર્ય પરિભ્રમણ કરે છે ત્યારે તાપક્ષેત્ર(પ્રકાશિત ક્ષેત્રોનું સંસ્થાન ઊર્ધ્વમુખી ધતૂરાના પુષ્પના આકાર જેવું હોય છે. તે તાપક્ષેત્ર અંદર(મેરુ તરફ) સંકુચિત અને બહાર(સમુદ્ર તરફ) વિસ્તૃત છે, અંદર ગોળ અને બહાર પહોળું છે, અંદર અંકમુખના આકારવાળું અને બહાર સ્વસ્તિકમુખના આકારવાળું છે. તે તાપક્ષેત્રની બંને બાજુએ બાહાઓ છે યાવત સર્વબાહ્ય બાહા છે.(આ બાહાઓની પહોળાઈમાં વધ-ઘટ થાય છે, તેથી તેને અનવસ્થિત બાહા કહે છે.) | ९ तीसे णं सव्वब्भंतरिया बाहा मंदरपव्वयंतेणं णव जोयणसहस्साइं चत्तारि य छलसीए जोयणसए णव य दसभाए जोयणस्स परिक्खेवेणं आहिएति वएज्जा।
तासे णं परिक्खेवविसेसे कओ आहिएति वएज्जा ? ता जे णं मंदरस्स पव्वयस्स परिक्खेवे, तं परिक्खेवं तिहिं गुणेत्ता दसहिं छित्ता दसहिं भागे हीरमाणे, एस णं परिक्खेवविसेसे आहिएति वएज्जा । ભાવાર્થ :- પ્રત્યેક તાપક્ષેત્ર સંસ્થિતિની સર્વાત્યંતર બાહા મંદર પર્વત સમીપે નવ હજાર ચારસો છયાસી યોજના અને એક યોજનાના નવ દશમાંશ (૯,૪૮૬%) યોજનની પરિધિ ધરાવે છે.
प्रश्न- सर्वाभ्यंतर पाडानी परिधिनमा प्रभावी शत प्राप्त थाय छ? 612- भंह પર્વતની જે પરિધિ છે તેને ત્રણથી ગુણી, તે ગુણના ફળને ૧૦ થી ભાગતા જે સંખ્યા આવે તે તાપક્ષેત્રની सर्वाभ्यंतर पशिखएवी. (भेरुपर्वतनी परिधि उ१,६२3x3 = ८४,८६८ + १०८,४८५ योन તાપક્ષેત્રની મેરુપર્વતની સમીપની પરિધિ-પહોળાઈ છે.) १० तीसे णं सव्वबाहिरिया बाहा-लवणसमुद्दतेणं चउणउई जोयणसहस्साई अट्ठ य अट्ठसढे जोयणसए चत्तारि य दसभागे जोयणस्स परिक्खेवेणं आहिएति वएज्जा ।
ता से णं परिक्खेवविसेसे कओ आहिएति वएज्जा ? ता जे णं जंबुद्दीव दीवस्स परिक्खेवे, तं परिक्खेवं तिहिं गुणेत्ता दसहिं छेत्ता दसहिं भागे हीरमाणे, एस णं परिक्खेव विसेसे, आहिएति वएज्जा । ભાવાર્થ :- પ્રત્યેક તાપક્ષેત્રની સર્વ બાહ્ય બાહાની પરિધિ અર્થાતુ બહારની પહોળાઈ લવણ સમુદ્ર
