________________
બીજી વક્ષસ્કાર
સાડmહિં – આ આરાના મનુષ્યોનું ૩ પલ્યનું આયુષ્ય હોય છે. એક સમય, બે સમય એમ ૩ પલ્યના સ્થિતિ સ્થાનો અસંખ્યાત છે. તેથી સ્થિતિની અપેક્ષાએ અનંતભાગની હાનિ સંભવિત નથી. તેથી આયુષ્યની હીયમાનતા આયુષ્યકર્મના દલિકોની અપેક્ષાએ ઘટિત થાય છે. ભવસ્થિતિના કારણભૂત અનંતાનંત આયુદલિકો હોય છે. તેમાં પ્રતિક્ષણ અનંતભાગ હીનતા આવે છે. ત્રણ પલ્યના આયુષ્યમાંથી આયુષ્ય એક સમય ન્યૂન થાય તો પણ અનંત આયુષ્ય દલિકોની હાનિ થાય છે. ગુરતાપન - ગુરુલઘુ પર્યવો. ગુરુ લઘુ દ્રવ્યથી બાદર સ્કંધ રૂપ દ્રવ્ય અર્થાત્ ઔદારિક, વૈક્રિય, આહારક, તૈજસ શરીરનું ગ્રહણ કરવામાં આવે છે. આ આરામાં વૈક્રિય કે આહારક શરીર હોતા નથી.
ઔદારિક શરીરમાં વર્ણ, ગંધાદિ પ્રતિસમયે હીન થતાં જાય છે. તેમજ આ આરાના પ્રારંભમાં તૈજસ શરીરને આશ્રયી જઠરાગ્નિ અતિ ઉત્કૃષ્ટ હોય છે. પ્રતિસમયે તે હાનિ પામતા જઠરાગ્નિની શક્તિ મંદ-મંદતર થતી જાય છે. અપુરતાપHવેડું - અગુરુલઘુ પર્યાવો. અગુરુલઘુ દ્રવ્યથી સૂક્ષ્મ સ્કંધરૂપ દ્રવ્ય અર્થાત્ કાર્પણ શરીર, ભાષાવર્ગણા, મનોવર્ગણાનું ગ્રહણ કરવામાં આવ્યું છે. કાર્પણ શરીરગત શતાવેદનીય, શુભનિર્માણ, સુસ્વર, સૌભાગ્ય, આદેય વગેરે પુણ્યકર્મ પ્રકૃતિઓ, તેની સ્થિતિ, અનુભાગ, પ્રદેશ વગેરે પ્રતિક્ષણ અનંત ભાગાત્મક રાશિરૂપે હીનતાને પામે છે.
મનરૂપ મનોવર્ગણામાં શીધ્ર, અસંદિગ્ધ, ધ્રુવાદિ રૂપે વિષયને ગ્રહણ કરવાની શક્તિ ક્ષીણતાને પામે છે. ભાષા રૂપ પરિણત ભાષાવર્ગણામાં રાગ, ગાંભીર્યતા, સ્વર વગેરે ક્ષીણતાને પામે છે. ડાઇમ્સ...પmહિં - સ્થાન-ઊભા થવું વગેરે ક્રિયા, વર્ષ- ફેંકવું, ગમન વગેરે ચેષ્ટા વિશેષ, વન- શારીરિક સામર્થ્ય, વીર્ય- જીવનો ઉત્સાહ, આત્મ સાથ્ય, પુરુષાવાર પરામ-મર્દાનગીયુક્ત પરાક્રમ, બહાદુરી, આત્મવીર્ય, શરીર વીર્યનું ક્રિયાન્વિત થવું, કાર્ય કરવું. આ ઉત્થાનાદિ પ્રતિસમયે અનંતભાગાત્મક રાશિ ક્ષીણતાને પામે છે.
જે રીતે અવસર્પિણીકાલમાં આ પર્યવો ક્ષીણ થતાં જાય છે તે જ રીતે ઉત્સર્પિણી કાળમાં તે સર્વ પર્યવોની અનંતભાગાત્મક રાશિએ વૃદ્ધિ પામે છે. સુષમા નામનો બીજો આરો - ५४ जंबूद्दीवे णं भंते ! दीवे इमीसे ओसप्पिणीए सुसमाए समाए उत्तमकट्ठपत्ताए भरहस्स वासस्स केरिसए आयास्भाक्पडोयारे होत्था ? ।
गोयमा ! बहुसमरमणिज्जे भूमिभागे होत्था, से जहाणामए आलिंगपुक्खरेइ वा तं चेव जं सुसमसुसमाए पुव्ववण्णियं, णवरं णाणत्तं चउधणुसहस्समूसिया, एगे अट्ठावीसे पिट्ठकरंडुयसए, छट्ठभत्तस्स आहारट्टे, चउसटुिं राइंदियाई
