________________
[ ૨૮૪ |
શ્રી પન્નવણા સૂત્ર: ભાગ-૨
જીવ પ્રકાર | ભૂત | વર્તમાન | ભવિષ્યકાલીન | ભવિષ્યકાલીન દ્રવ્યેનિયનું કારણ
કાલીન | કાલીન વ્યંતર, જ્યોતિષી અનંત
| ૮, ૯, ૧૦, સંખ્યાત, | ભવનપતિની જેમ બે દેવલોકના દેવો
અસંખ્યાત, અનંત ત્રીજા દેવલોકથી અનંત | ૮ ૮, ૧૬, ૧૭ સંખ્યાત | નારકીની જેમ નવ રૈવેયકના દેવો
અસંખ્યાત, અનંત ચાર અનુત્તર વિમાન | અનંત ૮ |૮, ૧૬, ૨૪, સંખ્યાત | મનુષ્ય જન્મ પામી મોક્ષે જાય તો ૮. બે વાર
મનુષ્ય જન્મ પામી મોક્ષે જાય તો ૧દમનુષ્ય, દેવ, મનુષ્ય, તેમ ત્રણ ભવે મોક્ષે જાય તો
૨૪-૩ર આદિ થાય. સર્વાર્થસિદ્ધ | અનંત || ૮ |
એક મનુષ્યભવ પામી મોક્ષે જાય તેથી૮થાય * કોઈપણ જીવ સંખ્યાતા ભવ કરીને મોક્ષે જાય, તે સંખ્યાત દ્રવ્યેન્દ્રિયો પામે છે. અસંખ્યાત ભવ કરીને મોક્ષે જાય, તે અસંખ્યાત દ્રવ્યોદ્રિયો પામે છે. અનંત ભવ કરીને મોક્ષે જાય, તે અનંત દ્રવ્યન્દ્રિયો પામે છે. ૨૪ દંડકના અનેક જીવોની સૈકાલિક દ્રવ્યેન્દ્રિયો - ३३ णेरइयाणं भंते ! केवइया दव्विदिया अतीता ? गोयमा ! अणंता । केवइया बद्धेल्लगा? गोयमा ! असंखेज्जा । केवइया पुरेक्खडा? गोयमा ! अणंता । एवं जाव गेवेज्जगदेवाणं, णवरं-मणूसाणं बद्धेल्लगा सिय संखेज्जा सिय असंखेज्जा । ભાવાર્થ - પ્રશ્ન- હે ભગવન્! અનેક નૈરયિકોને ભૂતકાળમાં કેટલી દ્રવ્યન્દ્રિયો થઈ છે? ઉત્તર-હે ગૌતમ! અનંત દ્રવ્યેન્દ્રિયો થઈ છે. પ્રશ્ન- હે ભગવન્! અનેક નૈરયિકોને બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો કેટલી હોય છે? ઉત્તર- હે ગૌતમ! અસંખ્યાત દ્રવ્યન્દ્રિયો હોય છે. પ્રશ્ન- હે ભગવન્! અનેક નૈરયિકોને પુરસ્કૃતભવિષ્યકાલીન દ્રવ્યેન્દ્રિયો કેટલી થશે? ઉત્તર- હે ગૌતમ! અનંત દ્રવ્યન્દ્રિયો થશે.
આ રીતે અનેક અસુરકુમારથી લઈને યાવતુ અનેક રૈવેયકદેવો સુધીની અતીત, બદ્ધ અને પુરસ્કૃત દ્રવ્યેન્દ્રિયોના વિષયમાં જાણવું જોઈએ. અર્થાત્ ભવનપતિ, પાંચ સ્થાવર, ત્રણ વિકસેન્દ્રિય, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય મનુષ્ય, વ્યંતર, જ્યોતિષ્ક અને રૈવેયક સુધીના વૈમાનિક દેવોને ભૂતકાલીન દ્રવ્યન્દ્રિયો અનંત, વર્તમાનમાં બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો અસંખ્યાત અને ભવિષ્યકાલીન દ્રવ્યન્દ્રિયો અનંત થશે. તેમાં વિશેષતા એ છે કે મનુષ્યોની બદ્ધ દ્રવ્યેન્દ્રિયો કદાચિત્ સંખ્યાત અને કદાચિત્ અસંખ્યાત હોય છે. ३४ विजयवेजयंतजयंत अपराजियदेवाणं केवइया दव्विदिया अतीता ? गोयमा ! अतीता अणंता, बद्धेल्लगा असंखेज्जा, पुरेक्खडा असंखेज्जा । ભાવાર્થ :- પ્રશ્ન- હે ભગવન્! અનેક વિજય, વૈજયન્ત, જયંત અને અપરાજિત વિમાનના દેવોની અતીત, બદ્ધ અને પુરસ્કૃત દ્રવ્યેન્દ્રિયો કેટલી હોય છે? ઉત્તર-હે ગૌતમ! તેઓની અતીત દ્રવ્યન્દ્રિયો અનંત છે, બદ્ધ દ્રવ્યન્દ્રિયો અસંખ્યાત છે અને પુરસ્કૃત દ્રવ્યન્દ્રિયો અસંખ્યાત છે.
