________________
परभु ५६ : इन्द्रिय : ६६५४-१
| २६३
(२२) दीप-BETE द्वार:५५ जंबुद्दीवे णं भंते ! दीवे किण्णा फुडे ? कइहिं वा काएहिं फुडे किं धम्मत्थि काएणं जाव आगासत्थिकाएणं फुडे ?
गोयमा ! णो धम्मत्थिकारणं फुडे, धम्मत्थिकायस्स देसेणं फुडे, धम्मत्थिकायस्स पएसेहिं फुडे, एवं अधम्मत्थिकायस्स वि आगासत्थिकायस्स वि; पुढविकाएणं फुडे जाव वणप्फइकाएणं फुडे, तसकाएणं सिय फुडे, सिय णो फुडे, अद्धासमएणं फुडे ।
एवं लवणसमुद्दे, धायइसंडे दीवे, कालोए समुद्दे, अभितरपुक्खरद्धे । बाहिर पुक्खरद्धे वि एवं चेव, णवरं- अद्धासमएणं णो फुडे । एवं जाव सयंभुरमणे समुद्दे । एसा परिवाडी इमाहिं गाहाहिं अणुगंतव्वा । तं जहा -
जंबुद्दीवे लवणे, धायइ कालोय पुक्खरे वरुणे। खीर घय खोय णंदि य, अरुणवरे कुंडले रुयए ॥१॥ आभरण-वत्थगंधे, उप्पलतिलए य(पउमे य) पुढकिणिहिरयणे । वासहरदहणईओ, विजया वक्खास्कप्पिदा ॥२॥ करु-मंदर-आवासा. कडा णक्खत्तचंद-सरा य । देवे णागे जक्खे, भूए य सयंभूरमणे य ॥३॥
एवं जहा बाहिरपुक्खरद्धे भणिए तहा जाव सयंभुरमणे समुद्दे जाव अद्धासमएणं णो फुडे । भावार्थ :- प्रश्न- भगवन् ! द्धीप नामे द्वा५ ओनाथी स्पृष्ट छ ? 32ी अयथी स्पृष्टસ્પર્ધાયેલો છે? શું તે ધર્માસ્તિકાયથી થાવત્ આકાશાસ્તિકાયથી સ્પષ્ટ છે?
ઉત્તર-હે ગૌતમ!જંબૂદ્વીપ ધર્માસ્તિકાય વડે સ્પષ્ટ નથી, ધર્માસ્તિકાયનાદેશ અને ધર્માસ્તિકાયના પ્રદેશો વડે સ્પષ્ટ છે. તે જ રીતે અધર્માસ્તિકાય અને આકાશાસ્તિકાયના દેશ અને પ્રદેશોથી સ્પષ્ટ છે, પૃથ્વીકાયથી કાવત્ વનસ્પતિકાયથી સ્પષ્ટ છે, ત્રસકાયથી ક્યાંક સ્પષ્ટ છે અને ક્યાંક પૃષ્ટ નથી; અદ્ધાસમય કાળ દ્રવ્યથી સ્પષ્ટ છે.
આ રીતે લવણ સમુદ્ર, ધાતકીખંડ દ્વીપ, કાલોદધિ સમુદ્ર, આત્યંતર પુષ્કરાર્ધ દ્વીપ અને બાહ્ય પુષ્કરાર્ધ દ્વીપના વિષયમાં ધર્માસ્તિકાય આદિથી લઈને અદ્ધા સમય સુધીના દ્રવ્યોની અપેક્ષાએ સ્પષ્ટઅસ્પષ્ટની પ્રરૂપણા કરવી જોઈએ. વિશેષતા એ છે કે બાહ્ય પુષ્કરાર્ધ દ્વીપ અને આગળના સર્વ દીપ અને સમુદ્રો અદ્ધા સમયથી સ્પષ્ટ નથી. આ રીતે સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર સુધીના સર્વ દ્વીપ-સમુદ્રોના વિષયમાં જાણવું. દ્વીપ- સમુદ્રોનો ક્રમ ગાથાનુસાર જાણવો જોઈએ. જેમ કે
गाथार्थ- (१) द्वीप (२) सासमुद्र (3) धातvisी५ (४) पुष्७२ वी4 (५) १३९द्वीप (6) क्षी२५२ (७) घृत २ (८) क्षोह(क्षु) (C) नहीश्व२ (१०) अरु।१२ (११) इंडसव२ (१२) रुय
