________________
| બારણું પદ: શરીર
[ ૧૯૩]
પ્રશ્ન- હે ભગવન! વનસ્પતિકાયિક જીવોને તૈજસ-કાશ્મણ શરીર કેટલા હોય છે? ઉત્તર- હે ગૌતમ ! ઔધિક તૈજસ-કાર્પણ શરીરનું જેટલું પ્રમાણ કહ્યું છે, તેટલા વનસ્પતિકાયિકોના તૈજસ-કાર્પણ શરીર જાણવા. વિવેચન :
વનસ્પતિના બદ્ધ ઔદારિક શરીર અસંખ્યાત છે. વનસ્પતિમાં અનંત જીવો છે પણ અનંત અનંત જીવોનું ઔદારિક શરીર એક એક હોવાથી ઔદારિક શરીર અસંખ્યાત જ છે. બદ્ધ વૈક્રિય કે બદ્ધ આહારક શરીર નથી. મુક્ત ઔદારિક, વૈક્રિય, આહારક શરીર અનંત છે.
વનસ્પતિમાં બદ્ધ તૈજસ-કાશ્મણ શરીર અનંત છે. જેટલા વનસ્પતિકાયિક જીવો તેટલા જ બદ્ધ તૈજસ-કાર્પણ શરીર છે. અનંત-અનંત જીવોનું ઔદારિક શરીર એક હોવા છતાં સર્વ જીવોના તૈજસ-કાર્પણ શરીર સ્વતંત્ર છે, તેથી વનસ્પતિમાં અનંત જીવો છે તેટલા જ અનંત બદ્ધ તૈજસ-કાશ્મણ શરીર છે. મુક્ત તૈજસ-કાર્પણ શરીર પણ અનંત છે. તેનું પ્રમાણ ઔધિક વર્ણન અનુસાર સમજવું અર્થાત્ સર્વ જીવોથી અનંતગુણા છે અને સર્વ જીવોના વર્ગથી અનંતમા ભાગે છે. પાંચ સ્થાવરના બલક-મુક્કલગ(બહ-મુક્ત) શરીર - જીવ ઔદારિક વૈક્રિય | | આહારક
તૈજસ-કાર્પણ બદ્ધ | મુક્ત | બદ્ધ | મુક્ત | બ૮ | મુક્ત | બ૮ | મુક્ત પૃથ્વી, | અસંખ્યાત | અનંત નથી | અનંત નથી અનંત અસંખ્યાત અનંત પાણી અને ઔધિક | ઔધિક
ઔધિક
ઔધિક | ઔધિક ઔધિક અગ્નિ બદ્ધ મુક્ત
મુક્ત
મુક્ત | બદ્ધ | મુક્ત ઔદારિક વત્ ઔદારિક
ઔદારિક
ઔદારિક ઔદારિક | ઔદારિક
વત્ | વત્ વત્ અસંખ્યાત | અનંત અસંખ્યાત અનંત | નથી અનંત અસંખ્યાત અનંત ઔધિક | ઔધિક | ક્ષેત્ર | ઔધિક
ઔધિક | ઔધિક ઔધિક બદ્ધ | મુક્ત પિલ્યોપમના મુક્ત
મુક્ત બદ્ધ
મુક્ત ઔદારિક વત્ ઔદારિક અસંખ્યાતમા ઔદારિક
ઔદારિક |ઔદારિક| ઔદારિક | ભાગના | વત્
વત્ | વત્ વત્ પ્રદેશ
વાયુ
જેટલા
મુક્ત
વનસ્પતિ અસંખ્યાત | અનંત | નથી અનંત | નથી | અનંત | અનંત | અનંત ઔધિક | ઔધિક
ઔધિક
ઔધિક ઔધિક ઔધિક બદ્ધ | મુક્ત
મુક્ત
| બદ્ધ
મુક્ત ઔદારિક વત્ ઔદારિક
ઔદારિક ઔદારિક| તૈજસ
તૈજસ
વત્ કાર્મણવત્ કાર્મણવતુ નોંધ – ઔઘિક પાંચ શરીરનું કોષ્ટક સૂત્ર-૧૧ ના વિવેચનમાં છે. પૃષ્ઠ ૧૮૬ છે.
વતું
વતુ.
