________________
પ્રતિપત્તિ-૧
રૂપી અજીવ(પુદ્ગલાસ્તિકાય)ના ચાર ભેદ અને તેના ૨૫ ગુણ
લાલ
પીળો
શ્વેત
સ્કંધ ૧
રસ
વર્ણ ગંધ (૫) (૨) (૫) કાળો સુરભિ નીલો દુરભિ કડવો
સુરિ તીખો
દેશ
૨
વર્ણ-૫ કાળો ૨૦
નીલો—–૨૦
સ્પ
સંસ્થાન
(c)
(૫)
શ-મ પરિમંડલ
ગુરુ—વધુ વૃત્ત
પાયેલો સીન ઉષ્ણુ ત્રિકોણ
ખાટો રૂક્ષ સ્નિગ્ધ ચોરસ
મો
આયત
૫+૨+૫+૮+૫-૨૫
લાલ ૨૦
પીળો-૨૦ સફેદ–૨૦ એક વર્ણમાં બે ગંધ, પાંચ રસ, આઠ સ્પર્શ ૨૦ બોલ પ્રાપ્ત થાય
૨૦ × ૫ = ૧૦૦
રૂપી અજીવના—૫૩૦ ભેદ [પુનાોિકાયના]
ધ-૨
સુરભિ-૨૩
દૂધ-૧૩
એક ગંધમાં પાંચ વર્ણ, પાંચ રસ ખાટો-૨૦ પાંચ સંસ્થાન, આઠમીઠો-૨૦ સ્પર્શ તે ૨૩ બોલ પ્રાપ્ત થાય. ૨૩ × ૨ - ૪૬
એક રસમાં પાંચ વર્ણ, બે
ગંધ, આઠ સ્પર્શ,
પાંચ સંસ્થાન તે ૨૦ બોલ પ્રાપ્ત થાય. ૨૦ × ૫ - ૧૦૦
બાદર અનંતપ્રદેશી સ્કોમાં એક સાથે સર્વ વર્ણ, ગંધ, રસ, સ્પર્શ અને સંસ્થાન હોય છે. તેમ છતાં સ્કૂલ દષ્ટિએ કાળા વગેરે એક-એક વર્ણની પૃચ્છામાં પ્રતિપક્ષી વર્ણ, ગંધ આદિની ગણના કરી નથી.
રસપ
કડવો ૨૦
તીખો-૨૦
કષાયેલો–૨૦
પ્રદેશ
૩
૧૦૦ + ૪૬ + ૧૦૦ + ૧૮૪ + ૧૦૦ = ૫૩૦ ભેદ
વર્ણ ગંધ
રસ
(1) (2) (2) (૧) (૧) (૧)
સ્પર્શ ૮
કર્કશ ૨૩
સુકોમળ ૨૩ ભારે-૨૩
હળવો ૨૩ શીત-૨૩
ઉષ્ણ-૨૩
૨૧-૨૩ સ્નિગ્ધ-૨૩
એક સ્પર્શમાં
પાંચ વર્ણ, બે બંધ
પાંચ રસ, છ સ્પર્શ પાંચ સંસ્થાન તે ૨૩ ખોલ પ્રાપ્ત
થાય.
૨૩૨ ૮ - ૧૮૪
પરમાણુ
૪
સ્પર્શ સંસ્થાન
(૨) (૨) (૧)
સંસ્થાન-૫ પરિમંડલ ૨૦
વૃત્ત ૨૦
સત્ર-૨૦
ચતુર ૨૦
આયત ૨૦
11
એક સંસ્થાનમાં
પાંચ વર્ણ, બે ગંધ,
પાંચ રસ, આઠ સ્પર્શ,
પાંચ સંસ્થાન તે
૨૦ ખોલ પ્રાપ્ત થાય ૨૦ × ૫ = ૧૦૦
