________________
| प्रतिपत्ति-3:४पूतीपारि
| ४४१ । पणवीसंजोयणाई उव्वेहेणं, मूले एगमेगंजोयणसयं विक्खंभेणं मज्झे पण्णत्तरि जोयणाई विक्खंभेणं उवरिं पण्णासंजोयणाई विक्खंभेणं, मूले तिण्णि सोलसे जोयणसए किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं,मझेदोण्णि सत्ततीसेजोयणसए किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं, उवरि एगं अट्ठावणं जोयणसयं किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं; मूले विच्छिण्णा,मज्झे सखित्ता,उर्पितणुयागोपुच्छसंठाणसठियासबकंचणमया,अच्छा जावपडिरूवा । पत्तेयंपत्तेय पउमवरवेड्यापरिक्खित्ता,पत्तेयंपत्तेयंवणसंडपरिक्खित्ता। ભાવાર્થ :- નીલવંત દ્રહની પૂર્વ અને પશ્ચિમ દિશામાં દશ-દશ યોજન છોડીને દશ-દશ(કુલ વીસ) કાંચન પર્વતો છે. તે કાંચનક પર્વત સો-સો યોજન ઊંચા, પચીસ-પચીસ યોજન ભૂમિમાં ઊંડા છે, મૂળમાં એક-એક સો યોજન પહોળા, મધ્યમાં પંચોતેર યોજન પહોળા અને ઉપર પચાસ-પચાસ યોજન પહોળા છે. તેની પરિધિ મૂળમાં સાધિક ત્રણસો સોળ યોજન, મધ્યમાં સાધિક બસો સાડત્રીસ યોજનાની અને ઉપર સાધિક એકસો અઠ્ઠાવન યોજનની છે. તે મૂળમાં વિસ્તીર્ણ, મધ્યમાં સંક્ષિપ્ત અને ઉપર પાતળા છે. તેનો આકાર ગોપુચ્છની સમાન છે. તે સર્વાત્મના કંચનમય સ્વચ્છ ભાવ પ્રતિરૂપ છે. તે પ્રત્યેક પર્વત પાવર વેદિકા અને વનખંડથી ઘેરાયેલા છે. १६० तेसिंणकंचणगपव्वयाणंउप्पिं बहुसमरमणिज्जा भूमिभागापण्णत्ता जावआसयंति जावविहरति । तेसिं णं बहुसमरमणिज्जाणं भूमिभागाणं बहुमज्झभाए पत्तेयं पत्तेयं पासायावडेंसए पण्णत्ते-सड्डबावटुिंजोयणाइंउड्डउच्चत्तेणं, इक्कतीसंजोयणाइंकोसंच आयाम-विक्खंभेणं, मणिपेढियादोजोयणिया,सीहासणंसपरिवारं। ભાવાર્થ-તે કાંચનક પર્વતોની ઉપર અત્યંત સમતલ રમણીય ભૂમિભાગ છે યાવતુ ત્યાં ઘણા વાણવ્યંતર દેવ-દેવીઓ બેસે છે યાવતું રહે છે, વગેરે તે પ્રત્યેક ભૂમિભાગોમાં પોત-પોતાના શ્રેષ્ઠ પ્રાસાદો છે. તે પ્રાસાદ સાડા બાસઠ યોજન ઊંચા અને સવા એકત્રીસ યોજન લાંબા-પહોળા છે. તેમાં બે યોજનની મણિપીઠિકાઓ અને સિંહાસન છે. તે સિંહાસન સપરિવાર છે અર્થાતુ સામાનિક દેવો, અગ્રમહિષીઓ વગેરે પરિવારના ભદ્રાસનોથી યુક્ત છે. १६१ सेकेणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-कंचणगपव्वया कंचणगपव्वया? . गोयमा !कंचणगेसुणं पव्वएसुंतत्थ तत्थ देसे तहिं-तहिं वावीसु उप्पलाइं जाव कंचणगवण्णाभाई, कंचणगा य एत्थ देवा महिड्डिया जाव विहरति । से तेणढेणं । कंचणगाणं देवाणं कंचणियाओ रायहाणीओ उत्तरेणं अण्णम्मि जंबुद्दीवे तहेव सव्वं भाणियव्वं। भावार्थ:-प्रश्न- भगवन् ! यन पर्वतने यन पर्वतवानुशं२॥छ?
ઉત્તર- હે ગૌતમ!તે કાંચનક પર્વતોની વાવડીઓમાં ઘણા ઉત્પલ, કમળ થાવત્ શતપત્ર સહસપત્ર કમળો છે. જે સુવર્ણની કાંતિ યાવત સુવર્ણવર્ણી આભાવાળા છે. ત્યાં કાંચનક નામના મહર્બિક દેવ યથાવત રહે છે તેથી તે પર્વતને કાંચનક પર્વત કહે છે. તે કાંચનક દેવોની કાંચનિકા રાજધાનીઓ તે કાંચનક પર્વતોની ઉત્તર દિશામાં અસંખ્યાત દ્વીપસમુદ્રો પસાર કર્યા પછી અન્ય જંબુદ્વીપમાં છે વગેરે વર્ણન વિજયા રાજધાનીની સમાન જાણવું જોઈએ.