________________
प्रतिपत्ति-१
૭૧
મનુષ્ય અને તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય, આ બે ગતિના બે દંડકના જીવો આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. (૨૦) સ્થિતિ– ४धन्य १०,००० वर्ष, उत्ष्ट 33 सागरोपम. (२१) भरला - समुद्घात सहित अने समुद्द्यात रहित, બંને પ્રકારનું મરણ હોય. (૨૨) ઉદ્ધર્તન– મનુષ્ય અને તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય, આમ બે ગતિના બે દંડકમાં જાય. (૨૩) ગતિ-આગતિ– મનુષ્ય અને પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ, આ બે ગતિમાં જાય અને બે ગતિમાંથી આવે. तिर्यय पंयेन्द्रियो :
९७ से किं तं भंते ! पंचेंदियतिरिक्खजोणिया ? गोयमा ! पर्चेदियतिरिक्खजोणिया दुविहा पण्णत्ता, तं जहा - संमुच्छिमपंचेंदिय - तिरिक्खजोणिया य । गब्भवक्कंतिय-पंचेंदि तिरिक्खजोणिया य ।
भावार्थ :- प्रश्न - हे भगवन् ! तिर्यय पंयेन्द्रिय कवोना डेटा प्रहार छे ? उत्तर - हे गौतम! तिर्यय पंयेन्द्रिय छवोना जे प्रकार छे, यथा - (1) संभूर्च्छिभ तिर्यय पंथेन्द्रिय अने (२) गर्भ४ तिर्यय पंथेन्द्रिय. બે સંમૂર્છિમ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયોઃ
९८ किं तं ! मुच्छिमपंचेंदियतिरिक्खजोणिया ? गोयमा ! संमुच्छिमपंचेंदिय तिरिक्खजोणिया तिविहा पण्णत्ता, तं जहा- जलयरा, थलयरा, खहयरा ।
ભાવાર્થ :- प्रश्न - हे भगवन् ! संभूर्च्छिभ तिर्यय पंथेन्द्रियना डेटा प्रकार छे ? उत्तर - हे गौतम! સંમૂર્ચ્છિમ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયના ત્રણ પ્રકાર છે– જલચર, સ્થલચર અને ખેચર.
९९ से किं तं भंते! जलयरा ? गोयमा ! जलयरा पंचविहा पण्णत्ता, तं जहा- मच्छगा, कच्छभा, मगरा, गाहा, सुंसुमारा ।
भावार्थ :- प्रश्न - हे भगवन् ! ४सयरना डेटा प्रकार छे ? उत्तर - हे गौतम! ४सयरना पांय प्रार ते खाप्रमाणे छे - (१) मत्स्य, (२) ४२छ५, (3) भगर, (४) ग्राह अने (4) शिशुभार (सुंसुभार) १०० से किं तं भंते! मच्छा ? गोयमा ! एवं जहा पण्णवणाए जाव जेयावण्णे तहप्पगारा। ते समासओ दुविहा पण्णत्ता, तं जहा- पज्जत्ता य अपज्जत्ता य ।
भावार्थ :- प्रश्न - हे भगवन् ! मत्स्यना डेटा प्रकार छे ? उत्तर - हे गौतम! मत्स्यना खनेड प्रहारछे ઇત્યાદિ વર્ણન પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર અનુસાર જાણવું જોઈએ યાવત્ આ પ્રકારના અન્ય પણ મચ્છ આદિ જાણવા. આ સર્વ જલચર સંમૂર્ચ્છિમ તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયના સંક્ષેપથી બે પ્રકાર છે– પર્યાપ્ત અને અપર્યાપ્ત.
१०१ तेसिं णं भंते ! जीवाणं कइसरीरगा पण्णत्ता ? गोयमा ! तओ सरीरगा पण्णत्ता, तं जहा - ओरालिए, तेयए, कम्मए । सरीरोगाहणा जहण्णेणं अंगुलस्स असंखेज्जइभागं, उक्कोसेणं जोयणसहस्सं । छेवट्टसंघयणी । हुंडसंठिया । चत्तारि कसाया, सण्णाओ वि चत्तारि, लेसाओ तिण्णि, इंदिया पंच, समुग्धाया तिण्णि, णो सण्णी, असण्णी, णपुंसगवेयगा, पज्जत्तीओ अपज्जत्तीओ य पंच, दो दिट्ठीओ, दो दंसणा, दो णाणा, दो अण्णाणा, दुविहे जोगे, दुविहे उवओगे, आहारो छद्दिसिं ।