________________
| १५८
શ્રી ભગવતી સૂત્ર-૪
તેનાથી ભિન્ન સંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલો સાથે તુલ્ય નથી. આ રીતે તુલ્ય અસંખ્યાત પ્રદેશાવગાઢ પુદ્ગલના વિષયમાં પણ કહેવું જોઈએ. તેથી હે ગૌતમ! ક્ષેત્રતુલ્યને ‘ક્ષેત્રતુલ્ય' કહે છે. |६ सेकेणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-कालतुल्लए, कालतुल्लए?
गोयमा ! एगसमयठिईए पोग्गले एगसमयठिईयस्स यपोग्गलस्स कालओतुल्ले, एगसमयठिईए पोग्गले एगसमयठिईयवइरित्तस्स पोग्गलस्स कालओणोतुल्ले, एवं जाव दससमयठिईए । तुल्लसंखेज्जसमयठिईए एवं चेव । एवं तुल्लअसंखेज्जसमयठिईए वि। सेतेणटेणं जावकालतुल्लएकालतुल्लए। भावार्थ :- प्रश्न- हे भगवन् ! तेनु शु ॥२५॥ छ । स तुल्यने, 'सतुल्य' उपाय छ ?
ઉત્તર-હે ગૌતમ! એક સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલ, અન્ય એક સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલોની સાથે કાલથી તુલ્ય છે પરંતુ એક સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલ, એક સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલથી ભિન્ન પુદ્ગલોની સાથે કાલથી તુલ્ય નથી, આ રીતે યાવત તુલ્ય દશ સમયની સ્થિતિવાળા પુગલોનું કથન કરવું જોઈએ. તુલ્ય સંખ્યાત સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલ અને તે જ રીતે તુલ્ય અસંખ્યાત સમયની સ્થિતિવાળા પુદ્ગલના વિષયમાં પણ કથન કરવું જોઈએ, તેથી હે ગૌતમ ! કાલતુલ્યને “કાલતુલ્ય કહેવાય છે. ७ सेकेणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-भवतुल्लए, भवतुल्लए?
गोयमा !णेरइए णेरइयस्स भवट्ठयाए तुल्ले,णेरइयवइरित्तस्स भवट्ठयाए णोतुल्ले, तिरिक्खजोणिए एवं चेव, एवं मणुस्से, एवं देवे वि । से तेणटेणं जाव भवतुल्लए भवतुल्लए। भावार्थ:-प्रश्र- भगवन् ! तेनु शु १२५॥ छ । भवतुल्यने भवतुल्य' उपाय छ?
ઉત્તર- હે ગૌતમ! નૈરયિક જીવ, અન્ય નૈરયિક જીવની સાથે ભવતુલ્ય છે, પરંતુ નૈરયિક જીવથી ભિન્ન તિર્યંચાદિ અન્ય જીવોની સાથે નૈરયિક જીવ ભવતુલ્ય નથી. આ રીતે તિર્યંચ યોનિક, મનુષ્ય અને દેવના વિષયમાં પણ કહેવું જોઈએ. તેથી હે ગૌતમ ! ભવતુલ્યને ‘ભવતુલ્ય’ કહેવાય છે.
८ सेकेणद्वेणं भंते ! एवं वुच्चइ- भावतुल्लए, भावतुल्लए? ___ गोयमा !एगगुणकालएपोग्गलेएगगुणकालस्सपोग्गलस्सभावओतुल्ले,एगगुणकालए पोग्गलेएगगुणकालगवइरित्तस्सपोग्गलस्सभावओणोतुल्ले। एवं जावदसगुणकालए। एवं तुल्लसंखेज्जगुणकालएपोग्गले,एवंतुल्लअसंखेज्जगुणकालएवि,एवंतुल्लअणतगुणकालए वि। जहा कालए एवंणीलए,लोहियए, हालिद्दे,सुक्किल्लए। एवंसुब्भिगधेएवंदुब्भिगधे। एवं तित्ते जावमहुरे । एवंकक्खडे जावलुक्खे।
उदइए भावेउदइयस्सभावस्सभावओतुल्ले,उदइए भावेउदइयभाववइरित्तस्स भावस्स भावओणोतुल्ले। एवं उवसमिए, खइए, खओवसमिए, पारिणामिए, सण्णिवाइए भावे सण्णिवाइयस्स भावस्स। सेतेणटेणगोयमा !एवंकुच्चइ- भावतुल्लए, भावतुल्लए।
गोयमा !एगगुणसपोग्गलस्स भावणकालएवि,एववंदुभिगधे।
