________________
[ ૪૪ ]
શ્રી ભગવતી સત્ર-૪
महावेयणतरा चेव?
हंता गोयमा ! एवं जहा णेरइयउद्देसए जाव अहेसत्तमाए। ભાવાર્થ - પ્રશ્ન- હે ભગવન્! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નરકાવાસોની આસપાસ જે પૃથ્વીકાયિક થાવત વનસ્પતિકાયિક પર્યંતના જીવો છે, તે મહાકર્મ, મહાક્રિયા, મહાશ્રવ અને મહાવેદનાવાળા છે?
ઉત્તર- હા, ગૌતમ! છે. ઇત્યાદિ જીવાભિગમ સૂત્રની ત્રીજી પ્રતિપત્તિના બીજા નૈરયિક ઉદ્દેશક અનુસાર યાવત્ અધઃસપ્તમ પૃથ્વી સુધી કહેવું જોઈએ. વિવેચન :
પ્રસ્તુત સૂત્રમાં નરક ક્ષેત્રોમાં રહેલા સ્થાવર જીવોના કર્મ, ક્રિયા આદિનું નિરૂપણ છે.
પૂર્વ ભવપરંપરાથી અધિક કર્મ, ક્રિયાદિવાળા જીવો જ નરક જેવા અનિષ્ટ અને દુઃખજનક ક્ષેત્રમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તે જીવો લોકમાં રહેલા અન્ય સ્થાવર જીવો કરતાં અધિક વેદનાનો અનુભવ કરે છે, તેથી તે મહાકર્મ, મહાક્રિયા, મહાશ્રવ અને મહાવેદનાવાળા છે. તેનું વિસ્તૃત વર્ણન જીવાભિગમ સૂત્રમાં છે. (૫) લોક મધ્ય આદિ:१० कहि णं भंते ! लोगस्स માયાનો ? જોયા ચૌદ રાજલોક તથા ત્રણેય લોકનાં મધ્યસ્થાનો इमीसे णं रयणप्पभाए पुढवीए
- એક રજુ ओवासंतरस्स असंखेज्जइभागं ओगाहेत्ता एत्थ णं लोगस्स आयाममज्झेपण्णत्ते। ભાવાર્થ - પ્રશ્ન- હે ભગવન્! લોકની
ઊર્ધ્વલોકનો મધ્યભાગ લંબાઈનો મધ્યભાગ ક્યાં છે? ઉત્તર- હે ગૌતમ ! આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના આકાશખંડના અસંખ્યાતમા ભાગનું ઉલ્લંઘન કર્યા પછી, લોકની લંબાઈનો મધ્યભાગ છે. ११ कहि णं भंते ! अहेलोगस्स आयाममज्झे पण्णत्ते ? गोयमा ! चउत्थीए पंकप्पभाए पुढवीए
ओवासंतरस्ससाइरेगंअद्धंओगाहित्ता एत्थ णं अहेलोगस्स आयाममज्झे पण्णत्ते।
વિસ્તારમાં
(બ્રહ્મલોકનું ત્રીજું રિષ્ટ પ્રતર)
---– તિર્થગલોકનો મધ્યભાગ(મુક્લક પ્રત૨)
---- લોકનો મધ્યભાગ (રત્નપ્રભા પૃથ્વીનો આકાશખંડ)
Iકજ | | છે
-------------અધોલોકનો મધ્યભાગ
(પંકપ્રમા પૃથ્વી)
છે | ન |
સં.યુ.વિ.
----
સા
તે
રા
જ વિ
સ્તા
૨
—
