Page Text
________________
એક પાદમાં પોતાના ગ્રંથોનું રહસ્ય બોલી ગયા. શ્લોકના સાર સાથે પંડિતોનું નામ પણ આવી ગયું.
'जीर्णे भोजनमात्रेयः कपिलः प्राणिषु दया । લાખો શ્લોકોનો સંક્ષેપ જેમ એક શ્લોક-સાર પાદમાં બૃહસ્પતિરવિશ્વાસ: gવત: સ્ત્રીપુ માર્વતમૂ || થઇ શક્યો, તેમ ચૌદપૂર્વનો સંક્ષેપ નવપદમાં કેમ ન થઇ
આયુર્વેદશાસ્ત્રના પારગામી આત્રેય નામના પંડિતે શકે ? જેમ લાખો મણ ગુલાબમાંથી અત્તર કાઢ્યું હોય, પહેલા પાદમાં આયુર્વેદશાસ્ત્રનો સાર બતાવ્યો કે આરોગ્ય એનું એક ટીપું આખા હોલને મઘમઘતો કરી દે છે. કારણ માટે પહેલા ખાધેલું ભોજન પચ્યા પછી જ નવું ભોજન મણીબંધ ગુલાબનું સત્ત્વ એ એક ટીપામાં છે તેમ શ્રી નવકાર કરવું. ધર્મશાસ્ત્રના વિશારદ પંડિત કપિલે બીજા પાદમાં ધર્મનો એ ચૌદપૂર્વનું અત્તર છે. એમાં આપણને દઢ વિશ્વાસ અને સાર પ્રાણીદયા બતાવી. અર્થ શાસ્ત્રમાં નિષ્ણાત પંડિત શ્રદ્ધા જોઇએ. આપણો રોજનો બધો જ જીવન વ્યવહાર બૃહસ્પતિએ ત્રીજા પાદમાં અર્થ શાસ્ત્રનો સાર બતાવ્યો છે પણ શ્રદ્ધા પર નભે છે, આપણે શ્રદ્ધાથી જ જીવીએ છીએ. ધનના વિષયમાં કોઇનોય વિશ્વાસ ન કરવો. ચોથા પાંચાલ મંત્ર, દેવ, ગુરુ, તીર્થ, નિમિત્તજ્ઞ, સ્વપ્ન અને ઔષધ આ નામના પંડિતે પણ ચોથા પાદમાં કામશાસ્ત્રનો ટૂંકમાં સાર સાત ચીજો મનુષ્યને, એની ભાવના-શ્રદ્ધા-વિશ્વાસ મુજબ બતાવ્યો. ખૂબી તો એ છે કે એક એક પાદમાં લાખ લાખ ફળે છે. જેવી ભાવના તે મુજબ સિદ્ધિ મળે છે. OOO
'નવBI કેમ Buો ?
પૂ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્ ભુવનભાનુસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબ શ્રી નમસ્કાર-મહામંત્રનો પ્રભાવ અચિંત્ય છે, અદ્ભુત છે. શાસ્ત્ર કર્યાનું ફળ શું ? તો કે સર્વ પાપનાશ. “પાપ' ક્યા ? જે પાપકર્મકહે છે નવકારથી શું શું ઇષ્ટ નથી નીપજતું ? ને કેવી કેવી આપદા અશુભકર્મ બંધાવે એ પાપ. અશુભ કર્મ બંધાવનારાં પાપ છે નથી મટતી ? મહા આપત્તિઓનું નિવારણ અને મહા સંપત્તિઓની મિથ્યાત્વ, રાગ-દ્વેષાદિ કષાયો, અવિરતિ, પ્રમાદ અને હિંસાદિ પ્રાપ્તિ શ્રી નવકાર મંત્રથી થાય છે. પરંતુ સવાલ એ છે કે આપણે પાપ-વિચાર-વાણી-વર્તાવ. નવકારનાં ક્યાં ફળ આપણી જાત માટે માનવાના ? શું શું મળે આ સમસ્ત પાપોનો નાશ એ નવકાર-પંચનમસ્કારનું ફળ છે. એટલે આપણને લાગે કે આપણું નવકાર સ્મરણ ફળ્યું ? સામાન્ય જ્યારે નવકારસૂત્ર પોતે જ આ ફળ બતાવે છે તો પછી આપણે એ રીતે એવું બને છે કે માણસની ધારણા હોય કે અમુક કાર્ય મારે જ ફળની આકાંક્ષા રાખીએ કે બીજાં કોઇ ફળની ? અલબત્ બનવું જોઇએ, દા.ત. ધંધામાં લાભ, અમુક વેપાર, અમુક સોદો, નમસ્કારથી બીજાં લૌકિક ફળ મળે છે ખરાં, પરંતુ એ ઇચ્છવાઅમુક હોદ્દો, લોકમાં યશ, સારું મકાન...વગેરે વગેરે બની આવવાની માંગવા જેવી વસ્તુ નથી. ઇચ્છવા-માણવા જેવી વસ્તુ આ મિથ્યાત્વધારણા હોય, ને એ નવકાર પર જોર મારતાં મારતાં બની આવે તો રાગ-દ્વેષાદિનો નાશ છે. માટે પંચપરમેષ્ઠિ નમસ્કારનું એ જ માણસના મનને એમ થાય છે કે મને નવકાર ફળ્યો. સવાલ આટલો ખરેખરું ફળ માની એની જ કામના-ઝંખના આકાંક્ષા રાખવાની. છે કે આપણે નવકારના ફળ તરીકે આવા બાહ્ય સિદ્ધિનાં કાર્ય વાત પણ વ્યાજબી છે કે આવા ઉચ્ચ માનવ-અવતારે આપણાં થવાનું માનીને ઊભા રહેવું ? કે એથી ઉંચા કોઇ વિશેષ ફળ માનવાં ? મિથ્યાત્વ-રાગ-દ્વેષ આદિ નષ્ટ થઇ જાય, અરે ! સમૂળગાં નષ્ટ
એટલું ધ્યાનમાં રહે કે માત્ર બાહ્ય કાર્યને ફળ માનવામાં નહિ તોય અત્યંત ઓછા થઇ જાય, તો એના જેવી સિદ્ધિ-સમૃદ્ધિ કેટલીકવાર એવું બને કે પૂર્વનાં કોઇ આપણા તેવાં અંતરાયકર્મ બીજી કઇ હોય ? ધનના ઢગલા કે મોટા રાજ્યપાટની સિદ્ધિ મળે હોય તો નવકાર બહુ રટવા છતાં કાર્ય ન બની આવે. પછી જો કિન્તુ જો આ મિથ્યાત્વાદિ પાપ ખખડધજ ખડાં છે, તો અહીં ઉન્માદએટલી જ શ્રદ્ધા રાખી બેઠા હોઇએ કે ‘નવકારથી કાર્યસિદ્ધિ થાય’ અશાંતિ અને પરલોકે નરકાદિ દુર્ગતિઓમાં ભ્રમણ સિવાય બીજું તો તીવ્ર અંતરાયના ઉદયે કાર્ય ન બની આવતા નવકાર પરની શું જોવા મળે ? બ્રહ્મદત્ત ચક્રવર્તી પાસે છ ખંડનું અને ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવ શ્રદ્ધા ડગવા માંડે કે નવકાર ગણ્યા પણ કાર્ય ન થયું. માટે, ફળ તો પાસે ત્રણ ખંડનું સામ્રાજ્ય હતું, પરંતુ રાગાદિ પાપો જાલિમ ઊભા એવું માનવું કે જે નવકારનાં આલંબને અવશ્ય બની આવે, તે જેની હતાં, તો મરીને એ સાતમી નરકે ગયા. આવી નરકે લઇ જનારી જ આ જીવનમાં બહુ જરૂર હોય તો એવાં ફળ ક્યાં છે ?
સિદ્ધિ-સમૃદ્ધિને સાચી સિદ્ધિ-સમૃદ્ધિ શાની કહેવાય ? માટે, આનો જવાબ નવકારના પદોની અંદર જ સ્પષ્ટ મળે છે. “એસો મિથ્યાત્વ-રાગાદિ પાપ નાશને જ સાચી સિદ્ધિ-સમૃદ્ધિ માની. પંચ નમુક્કારો, સવ્વપાવપ્રણાસણો.' આ પાંચ નમસ્કાર સમસ્ત નમસ્કારના ફળમાં એ પાપનાશ જ ઇચ્છવાનો. પાપોનો અત્યંત નાશ કરનારા છે. અર્થાત પાંચ પરમેષ્ઠિને નમસ્કાર
***
૧૦૮
રતનબેન પ્રેમચંદ તેજપર ગોલી (કચ્છ દેવપુર) હસ્તે : નીરવ ગિરિશ કારાણી (નારણપુર-ચિંચપોકલી) અને શૈર્ય અશ્વિન દેઢિયા, (લાયજા મોટા-સાંતાક્રુઝ)
| SR No. | 008742 |
| Book Title | Navkar Prabhav |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | |
| Publisher | Jain Prarthana Mandir Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Yoga |
| File Size | 4 MB |