Page Text
________________
ચૌદ પૂર્વતો સાર નવકાર મહામંત્ર
પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી મિત્રાનંદસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબ
શ્રી નવકાર મહામંત્ર ચૌદપૂર્વનો સાર છે. એનો અર્થ એ વિષયનું જ્ઞાન કેટલું સંગીન છે. રાજાએ પંડિતોને કહ્યું-રાજ્ય છે કે નવકારનો વિસ્તાર તે ચોદપૂર્વ. કોઇપણ વિષયના સંક્ષેપ કારભારના અનેક કામોમાં હું ચાર લાખ શ્લોક ક્યારે કે વિસ્તારની ખૂબી ઉપર જ તે વસ્તુનું મહત્ત્વ અંકાય છે. સાંભળું ? માટે કંઇક સંક્ષેપ કરો તો વિચાર કરું.” ચૌદપૂર્વનું અગાધજ્ઞાન માત્ર નવકારના નવપદોમાં કેમ સમાવી પંડિતો : અમે એનું અધું કરી નાખીએ ? શકાય ? એ શંકાનું સમાધાન નીચેની કથામાં મળી રહેશે. રાજા : ‘તોય બે લાખ શ્લોક સાંભળવાનો સમય મને
ચાર ગોઠીયા મિત્રો હતા. તેઓ ભણવા માટે કાશી ક્યાંથી મળે ?' ગયા. ત્યાં બાર વર્ષ રહીને દરેકે એક એક વિષયમાં નિપુણતા- પંડિતો : સારું દસ દસ હજાર કરીએ ? માસ્ટરી મેળવી. એકે આયુર્વેદમાં, બીજાએ ધર્મશાસ્ત્રમાં, રાજા : એ પણ ઘણું વધારે કહેવાય. ત્રીજાએ નીતિશાસ્ત્રમાં અને ચોથાએ કામશાસ્ત્રમાં. ચારે પંડિતો : એક એક હજારમાં અમે એનો સાર લખી મિત્રોએ વિચાર કર્યો કે આપણે આપણું જ્ઞાન જગત આગળ નાખીએ ? મૂકીએ અને ધન મેળવીએ. એ માટે ચારેએ નિર્ણય કર્યો કે રાજાએ વિચાર્યું કે એક લાખને એક હજારમાં ઉતારવાની દરેકે પોતપોતાના વિષય પર લાખ લાખ શ્લોક પ્રમાણ એક શક્તિ છે. તો હજી જોઉં કે કેટલો સંક્ષેપ કરી શકે છે ? એક ગ્રંથ લખવો.
રાજા : હજી કાંઇક ઓછું કરો. નિર્ણય મુજબ રાત દિવસ જહેમત ઉઠાવી તેઓએ ગ્રંથો પંડિતો : સો સો શ્લોકો ? તેયાર કર્યા. પરંતુ જ્યાં સુધી એની કદર કરનાર ન મળે ત્યાં રાજા : હજી ઓછું કરો. સુધી એ ગ્રંથોની કિંમત શું ? તેઓની નજર જિતશત્રુ રાજા પંડિતો : દસ દસ શ્લોકમાં એનો સાર આપીએ ? તરફ ગઇ, તે રાજા વિદ્યાપ્રિય છે. તેની પાસે જઇએ. તે રાજા : તોય ચાલીસ શ્લોકો થાય. એટલું બધું યાદ ન આપણી કદર કરશે.
રાખી શકું. ચારે પંડિતો ગ્રંથોના થોકડા ઉપાડી જિતશત્રુ રાજાના પંડિતો ઠીક ત્યારે એક એક શ્લોકમાં અમારા ગ્રંથનો દરબારે પહોંચ્યા. રાજાએ આવકાર આપવા સાથે આગમનનું નિષ્કર્મ આપી દઇએ. કારણ પૂછ્યું. પંડિતોએ સઘળી હકીકત જણાવીને કહ્યું કે, રાજા : “બહુ સરસ ! પણ આટલી મહેનત કરીને તમે આપ વિદ્યાવ્યાસંગી છો. માટે બહુ મહેનતથી રચેલા અમારા જે ગ્રંથો બનાવ્યા, તેનો નિષ્કર્મ તમે મને આપો તે હું કંઠસ્થ ગ્રંથો સાંભળી આપ જરૂર અમારી કદર કરો. રાજન્ ! એક રાખી શકું તો સારું. ચાર શ્લોક યાદ રાખવા ભારે પડે, એક ગ્રંથ લાખ લાખ શ્લોક પ્રમાણ છે.
માટે તમે જો એક એક પાદમાં એને સંકોચી શકો તો મારે આ સાંભળી વિદ્વાન રાજા સમજી ગયો કે એક એક વિષય એકજ શ્લોક યાદ રાખવો પડે અને તે હું સહેલાઇથી યાદ ઉપર લાખ લાખ શ્લોકો રચ્યાં છે. એટલે વિષયને વિસ્તારવાની રાખી શકું. શક્તિ તો આ પંડિતોમાં અજબ છે. પરંતુ એનો સંક્ષેપ કરવાની પંડિતો : ઠીક, અમે એક શ્લોકમાં અમારા ગ્રંથોનું શક્તિ-કળા જોઉં તો ખબર પડે કે પંડિતોને પોતપોતાના તત્ત્વ તમને આપીએ છીએ તે સાંભળો, પંડિતો ત્યાંજ એક
૧૦૭
સ્વ. મંજુલાબેન ચંદ્રકાંત લીલાધર દેઢિયા (કચ્છ ગઢશિશા-ભાયખલા) હસ્તે : મંજુલા (રમીલા) ચંદ્રકાંત | જૈની નિમેશ| હિંકલ | નિશ્ચ નિમેશ
| SR No. | 008742 |
| Book Title | Navkar Prabhav |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | |
| Publisher | Jain Prarthana Mandir Trust |
| Publication Year | 2008 |
| Total Pages | 252 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Yoga |
| File Size | 4 MB |