________________
વિવેકવિલાસ, પંચમ ઉલ્લાસ.
૯૯
હાય તા દરિદ્રીપણું, પીળાં હૈાય તે રાગ, ફૂલવાળાં હાય તેા કુશીલપણું અને વાધના નખ સરખાં ઢાય તે ક્રૂરપણું થાય એમ જાણવું. (૮૫)
शुक्त्याभैः श्यामलैः स्थूलैः, स्फुटितामैश्च नीलकैः ॥ અદ્યાતાવસ્ત્ર, નવેઃ વાર્તાનોધમાઃ॥ ૮૬ ॥ અર્થઃ—જે માણસનાં નખ છીપ સરખાં, કાળાં, જાડાં, અઞ ભાગમાં ફૂટેલાં, નીલવર્ણ, નિસ્તેજ, લૂખાં અને વાંકાં હોય તે અધમ પાપી સમજવા, (૮૬ ) नखेषु बिन्दवः श्वेताः, पाण्योश्चरणयोरपि ॥
आगन्तवः प्रशस्ताः स्यु-रिति भोजनृपोऽभ्यधात् ॥ ८७ ॥ અર્થઃ—હાથનાં તથા પગનાં પણ નખ ઉપર જો સફેદ બિંદુએ ઉત્પન્ન થઇ કેટલાક દિવસ રહી પાછા નાશ પામતા હાય તો તે શ્રેષ્ઠ છે, એમ ભેાજરાાએ કહ્યું છે. (૮૭)
तर्जन्यादिनखैर्भुमै-जतमात्रस्य तु क्रमात् ॥
અપચાવતુર્થાંશા-થાંશોઃ હ્યુઃ મનાયુÄઃ ॥ ૮૮ ॥ અર્થઃ—માણસની તર્જની, મધ્યમા, અનામિકા અને કનિષ્ઠા એ ચારે આંગળીમાંની એક આંગળીનું જન્મથી માંડીને નખ વાંકું હેાય તે તે માણસ અનુક્રમે પચાશ વર્ષે, તેત્રીસ વર્ષ અને ચાર માસ, પચીસ વર્ષ અને સાડાબાર વર્ષ સુધી જીવે. ( ૮૮ )
अङ्गुष्ठस्य नखे भुमे, धर्मतीर्थरतो नरः ॥
માત્રતેજીનવે, નરઃ સાફ્રાય્વનિતઃ ॥ ૮॥
અર્થ:જેના અંગુઠાનું નખ વાંકું ઢાય, તે માણસ ધર્મ અને તીર્થ એમની સેવા કરે, તથા જેના અંગુઠાનું નખ કાછબા જેવું ઊંચુ' હાય, તે માણસ ભાગૃહીન થાય. ( ૮૯ )
अथ वधूलक्षणानि ।
बन्धुलक्षणलावण्य-कुलजात्याद्यलंकृताम् ॥
कन्यकां वृणुयाद्रूप - वतीमव्यङ्गविग्रहाम् ॥ ९० ॥ અર્થ:——બંધુ—( ભાઇ )–વાળી, સારા લક્ષણની, લાવણ્યવતી, ઊંચા કુલની,
"Aho Shrutgyanam"
