________________
વાસ્તુનિલ ચુ
પ્રથમ ઈશાનાદિ અષ્ટશિલાએનું સ્થાપન કરી મધ્યશિલાના સ્થાપન વખતે પ્રથમ ક્રૂમનું પૂજન તથા સ્થાપન કરી તેની ઉપર મધ્યશિલાનું સ્થાપન કરવું. આ વખતે વાજિંત્ર વગડાવવાં. મગલગીત ગવડાવવાં અને વાસ્તુ-દેવતાઓનું પૂજન તથા ઘી, ધાન્યાદિનું અલિપ્રદાન કરવું.
૧૦
ચાર શિલાઓ, પાંચ શિવાએ કે નવ શિલાએ લેવામાં આવે છે અને તે દરેકનાં જુદાં જુદાં નામ તેમની ઉપર જુદાં જુદાં ચિહ્નો, તેમજ તેમને પધરાવવાની દિશાએ ( ખૂણાઓ) શાસ્ત્રકારએ કહેલા છે, તે બધું નીચેનુ' ષ્ટક જોવાથી સમજી શકાશે. ૧૫ શિલાઓનાં નામ, ચિહ્ન, અને દિશાએનુ કાષ્ટક
(૧) ગૃહસ્થાનાં ઘરામાં સ્થપાતો ચાર શિક્ષાએ
નામ નંદિની સુભગા શુભગતિ ભદ્રંકરા
કાણુ
શાન અગ્નિ
નૈઋત્ય વાયવ્ય
ચિહ્ન ફૂ શેષ
જનાર્દન શ્રીધ્રુવ
હવેલીઓ, રાજભવના અને દેવમંદિર માટે પાંચ કે નવ શિલાએ સ્થપાય છે. (૨) પાંચ શિલાઓનાં નામ કાણુ અને ચિહ્ન
નામ
નદા ભદ્રા
ઈશાન
કાણુ
ચિહ્ન
જયા રિક્તા પૂર્ણાં
મધ્ય
ભાગ
વિષ્ણુ
હું ભગવાન
અગ્નિ નૈઋત્ય
કમલસિંહાસન તેરણુ
નીચે પાંચ કળશની
પાંચ શિલા સ્થાપના થાય છે, તેમનાં નામ (૧) સસકલશ (૨) મહાપદ્મકલશ ( કાશ્યપી) (૩) શંખકલશ (૪) વિજયકલશ અને (૫) સ તાભદ્રકશ એમ છે. મહાપદ્મકલશને કાશ્યપીકલશ એમ પણ કહે છે.
(૩) નવ શિલાઓનાં નામ કાણુ અને ચિહ્ન
વાયવ્ય
છત્ર
लहरं च मत्स्य मण्डूकं मकरं ग्राहमेव च ।
शंख सर्प घटयुक्तं कूर्मो मध्येह्यलंकृतम् ॥
આઠ દિશાએ અને મધ્ય એમ નવ દિશામાં સ્થાપવાની શિલાઓ ઉપર પાણીની
