Page Text
________________
ભૂમિ પરીક્ષા ૧૦ ગુહારજકાલ -
ઘર, પ્રાસાદ, નગર કે જલાશયના આરંભ વખતે સ્થપતિએ સૂત્રપાત (માપણી) કરતાં ઉત્તરાફાશુની, ઉત્તરાષાઢા, ઉત્તરાભાદ્રપદ, હસ્ત, ચિત્રા, સ્વાતિ, રહિણી, પુષ્ય, મૃગશીર્ષ, અનુરાધા, રેવતી, ધનિષ્ઠા અને શતભિષા નક્ષત્ર હોય છે અને દિનશુદ્ધિ જેવી. શુભકાળમાં અને ઉક્ત નક્ષત્રમાં સૂત્રપાત (માપણી કરવાથી નિર્વિદને કાર્ય પૂર્ણ થાય છે. ૧૧ શિલા સ્થાપન કાલ :--
શિલાસ્થાપન રહિણ, શ્રવણ, હસ્ત, પુષ્ય, મૃગશીર્ષ, રેવતી અને ત્રણે ઉત્તરા નક્ષત્રોમાં કરવું. ૧૨ કાર્યારંભવિધિ :
શાસ્ત્રકારોએ કહેલા માસમાં શુભ દિવસે કહેલાં નક્ષત્ર હોય ત્યારે (સંક્રાન્તિ મુજબ આવતે વષ તથા નિષિદ્ધકાળ વયે કરીને) કર્તાને ચંદ્રબળ તથા ભૌમાદિ પાંચ મહેનું બળાબળ જોઈ સારા લગ્નમાં પ્રાસાદાદિને આરંભ કરે.
આરંભ કરતાં પહેલાં ભૂમિને પાણી તથા પંચગવ્યથી પ્રેક્ષણ કરી શુદ્ધ કરવી. પછી એસઠ કે પદના વાસ્તુમડળમાં વાસ્તુપુરુષનું તેમજ દિપાલ દેવતાઓ, ક્ષેત્રપાલ, ગણેશ અને ચંડિકાનું વિધિપૂર્વક પૂજન કરી કાર્ય આરંભવું. ૧૩ શિલાન્યાસ (શિલાસ્થાપન ખાતપૂજન)
સારા ભવન માટે (ઈટ કે પાષાણુ-પત્થરના પાકા મકાન માટે) શિલાન્યાસ કરવાનું કહ્યું છે. શિલાસ્થાપન કરતાં કેટલી શિલાઓ રાખવી? તે માટે ચાર, પાંચ કે નવ શિલા પધરાવવાનું કહ્યું છે. છતાં ઘણુંખરૂં પાંચ શિલાઓ લેવામાં આવે છે. પ્રાસાદમાં પાંચ શિલા અને વિશેષ વિધિ તરીકે નવ શિલા પધરાવવામાં આવે છે. શિલાન્યાસ કરતી વખતે આધારશિલા પધરાવવાનું પણ કહ્યું છે. ૧૪ કૂર્મસ્થાપન –
આધારશિલાના સ્થાપન વખતે તેની નીચે કૂર્મ સ્થાપન કરવાનું શાસ્ત્રકારોએ કહ્યું છે. આ કૂર્મ સુવર્ણ કે ચાંદીને કરવો જોઈએ. તેનું પ્રમાણ એક હાથના દેવાલય માટે અર્ધ આંગળને કૂર્મ કરાવ, ત્યાર પછી પંદર હાથ સુધીની વૃદ્ધિ માટે પ્રત્યેક હાથે અર્ધા આંગળની વૃદ્ધિ કરવી. સેળથી એકત્રીસ હાથ સુધી ૫ () ભાગની વૃદ્ધિ કરવી. બત્રીસથી પચાસ હાથ સુધી એક દોરે ૩ ભાગ) વૃદ્ધિ કરવી. પચાસ ગજને પ્રાસાદને ચૌદ આંગળને કૂર્મ કરે. આ માધ્યમ માન છે. આ માન (માસ્પ)માં જે તેને ચોથા ભાગ ઉમેરવામાં આવે તે શ્રેષ્ઠ માન થાય છે. અને ઓછો કરવામાં આવે છે તે કનિષ્ઠ માન થાય છે. બને ત્યાં સુધી મધ્યમ કે ઉત્તમ (શ્રેષ્ઠ) માન રાખવું.
| SR No. | 008458 |
| Book Title | Vastunighantu |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prabhashankar Oghadbhai Sompura |
| Publisher | Prabhashankar Oghadbhai Sompura Palitana |
| Publication Year | |
| Total Pages | 302 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati, Art, & Culture |
| File Size | 7 MB |