________________
५४
महोपाध्यायश्रीमेघविजयगणिविरचिते सप्तसन्धानमहाकाव्ये
विनोदाः यद्वा कलाऽनुशीलनजनितदीप्तयः मनमा-चेतसा अवधा
यः अवधारयितुं-निश्चतुं शक्याः नतु वाचाऽपि तेपामवाग्गोचरकला कलापशालित्वादितिभावः कः सहेत्याह रसभाजनै-विभावा-ऽनुभाव व्यभिचारिभावव्यङ्गयशमादिस्थायिभावकशान्तादिग्सोद्वोधपात्रीभूतैः सभाजनैः सभ्यैः वा अथवा स्वैः आत्मीयः ज्ञातिभिरितियावत , कैः करणैः ? रसभाजनैः मधुरादिरमान्वितभोजनपात्रैः । कः सहेब ? नभोगैः-नभश्चरैः विद्याधगदिभिः सहेब किञ्च सभाजनैः-सपात्रः स्त्रैरसभाजनैः स्वैराणां स्वच्छन्दानां स्वेच्छाचारिणामित्यर्थः 'स्वैरः स्वच्छन्द-मन्दयोः' इत्यमरः सभा समुदायस्तत्सम्बन्धिजनैः, सदा नभोगैः यस्त्रादीनां दानैः सत्पात्रे प्रतिपादनः भोग: फलादीना. मुपभोगैश्च सहितः । किञ्च तदेशीयजनानां कला विलाशा कला मूलविवृद्धिः दत्तधनस्याधिकलभ्यांश इत्यर्थ स्तयाऽऽविलस्य मलि. नस्य धनादेः आशा तृष्णा न कार्याकरणीया आसीदितिशेषः । विरोधाभासोऽलङ्कारः। कला स्यान्मूलविवृद्धौ शिल्पादावंशमात्रके इतिमेदिनी ॥ ५० ॥ नासत्य लक्ष्मीवपुषाऽतिपुष्ण
नाऽसत्यलक्ष्मी धरते स्वरूपात् । सत्यागमार्थं श्रयते यतेभ्यः,
सत्यागमार्थ लभते फलं सः ॥५१॥ (अन्वयः) सः नासत्यलक्ष्मी वपुषा अतिपुष्णन् असत्यलक्ष्मी स्वरूपात् न धरते यतेभ्यः सत्यागमार्थ श्रयते (अतएव) सत्यागमार्थं फलं लभते ॥५॥
(व्याख्या) तेजोविशेषादिकं दर्शयति-नासत्येति । सवर्ण नीयतया प्रक्रान्तो जनः (अत एवयच्छब्दाऽनपेक्षा प्रक्रान्त प्रसिद्धाऽनुभूतार्थकस्तच्छब्दो यच्छब्दोपादानं नापेक्षते इत्युक्तेः) नासत्व
