________________
३६२
महोपाध्यायश्रीमेषविजयगणिविरचिते सप्तसन्धानमहाकादे
अन्वयः - अम्बुजसंधिबन्धे सपक्षरुचिः व्यर्थी इह राज्ञो न दर्शनम् मित्रे अस्तगतिश्च दैवात् मधु-व्यसनम् किम् किम् न करोति भस्मात् विचार्य हे सजन ! तमिवृत्तिम् कुरु ॥ ९ ॥
व्याख्या-राज्ञः चन्द्रस्य भूपस्य च मधुव्यसनम् वसन्तसंग मम् मद्यपानव्यसनं किं किन्न करोति सर्वमपि करोति तथाहि इह मधुप्रवृत्तौ सपक्षे पक्षसहिते पतत्रिणि कोकिले रुचिः प्रीतिः कोकिले दृढा प्रीतिर्भवतीति भावः अथ च सपक्षे तुल्यरूपे सूर्ये रुचिः विशेषकान्तिः, यद्वा सपक्षे चाणे मृगयार्थ बाणसंधाने रुचिः, अम्बुजसन्धिबन्धे अम्बुजस्य सरसिजस्य सन्धिबन्धे संकोचे मुकुलतायाम् सपक्षरुचिः समानोदरग्रीतिः व्यर्था समानोदरप्रेम नैव भवति दर्शनमपि न भवति तत्र गगनस्य धूलिधूसात्वान्न चन्द्रदर्शनं भवतीत्यर्थः मित्रे सति अस्तगमनम् सूर्योदयेऽस्तमितिः दैवात् भवति अस्मात् उक्ताद्धेतोः हे सजन ! सत्पुरुष! विचार्य प्रभावशालिनि राज्ञि यद्येवंविधा प्रवृत्तिस्तदाऽसदादीनां का कथेति निरुप्य तन्निवृत्तिम् मधुनिवृत्तिम् मघव्यसननिरोधं कुरु विधेहि ।। अत्र प्रस्तुतस्य गज्ञश्चन्द्रमसोऽग्रस्तुतेन केनचिद्राज्ञा सह समानधर्माभिनिवेशान् दीपकालंकारः ॥ ९ ॥ दीप्त्या मधोः प्रतिहरेश्चलचक्ररूप
-तनयोद्धरणप्रसिद्धः । चक्र सुदर्शनमजायत माधवस्य,
तज्ज्योतिषामुदयतः परिपन्थिभित्यै ॥ १० ॥
अन्वयः-प्रतिहरेः मधोः दीप्त्या चल चक्ररूपे व्यूहे धरासुननयोद्धरणप्रसिद्धेः तजयोतिषामुदयनः परिपन्धिभित्र्य माधवस्य सुदर्शन चक्रं भजायत ॥१॥
व्याख्या--प्रतिहरेः हरेर्माधवात् वैशाखात् प्रति पूर्वम् मधोकै. त्रस्य दीप्त्या प्रभावेन धरामु भूमिषु चलचक्ररूपव्यूहे चलति सात
