________________
१०२
बालबोधिनीविवृतिविभूषितं देव एनं देयात्, यज्ञ एनं देयात् [इति देवदत्तः, यज्ञदत्तः] | संयोग-समवायिशब्दा यथा-दण्डोऽस्यास्तीति दण्डी, विषाणमस्थास्तीति विषाणीत्यस्तिक्रियाप्रधानत्वाद् , अस्त्यर्थे प्रत्ययाथ(च) । एते सर्वे क्रियाशब्दा एव 'अस्ति-भू' इत्यादिक्रियासामान्यख सर्वव्यापित्वात् । उदाहरणम्-"यथा-इन्दनमनुभव'निन्द्रः, सकनक्रियापरिणतः शक्रः, पूरणप्रवृत्तः पुरन्दर इत्युच्यते" इति ॥
-[प्रमा० परि० ७ सूत्रम्-४१] एतदाभासं लक्षयन्ति-"क्रियाऽनाविष्टं वस्तु शब्दवाच्यतया प्रतिक्षिपस्तु तदाभासः" इति ॥
-[प्रमा० परि० ७ सूत्रम्-४२] स्वकीयक्रियारहितं तद्वस्त्वपि शब्दवाच्यतया प्रतिक्षिपति
वा 'दण्डी' इति, समवायितया द्रव्यविशिष्टबोधको द्रव्यसमवायित्वविशिष्टबोधको वा 'विषाणी' इति शब्दश्च क्रियाशब्द एवेत्याह---- संयोग-समवायिशब्दा इति । उक्तशब्दव्युत्पत्तावस्तिक्रियाप्रवेशात्, इन् प्रत्ययश्चास्त्यर्थ एवेति क्रियाशब्दत्वं दण्ड्यादिशब्दस्येत्याहदण्डोऽस्यास्तीति दण्डीति । सर्वशब्दप्रयोगे 'अस्ति-भू' इत्यादिक्रियासामान्यस्य भावात् सर्वशब्दानां क्रियाशब्दत्वमित्याह-एते सर्व इति । एवम्भूतनयस्योदाहरणमुपदर्शयति-उदाहरणमिति । __ प्रसङ्गादेवम्भूतनयाभासलक्षणमधिकरोति- एतदाभासमिति-एवम्भूतनयाभासमित्यर्थः । 'क्रियानाविष्टम्' इत्यादिलक्षणवाक्यार्थमुपदर्शयति-स्वकीयेति-इन्दनादिक्रियारहितं शक्रादिवस्त्वपि इन्द्रशब्द
