Page Text
________________
सामान्यनिरुक्तिविवेचना तद्विषयताया ज्ञानवैशिष्ट्यावच्छिन्नप्रतिवन्धकतावच्छेदकत्वविरहे. जातिव्याप्त्या तेषांभेदनिवेशस्यात्राप्यवश्यकरणीयत्वात् ताशवा. धज्ञानस्यापि विशिष्टनिश्चयत्वनैव प्रतिबन्धकतया तत्राव्याप्तिविरहण तद्विषयताभेदनिवेशस्यानावश्यकत्वेप्यनन्तासाधारण्याविषयताभदनिवेशम्यावश्यकरणीयतया गौरवस्य दुर्वारत्वात्।।
यत्वेकविशिष्टाघटितत्वकल्पे यत्त्वतत्त्वयोरननुगततया वयभा. ववज्जलवद्धत्तिजलबद्ध्दत्ववह्नयभाववज्जलवकालीनजलवज्रद. स्वादानन्तधमावच्छिन्नविषयत्वाभावकूटस्य निवेशो विशिष्टव्याघ. टितत्वकल्पे च तत्स्थाने वह्नयभाववज्जलवस्वावच्छिन्नविषयतावि. शिष्टजलवद्ध इत्वावच्छिन्नविषयत्वाभावस्यैकस्यैव निवेश इति लाघवमिति तन प्रकृतानुमितित्वव्यापकप्रतिबध्यतानिरूपितशानवैशिष्टयावच्छिन्न प्रतिबन्ध कतावृत्त्यभावीयप्रतीयोगितया परम्परानि. रूपिता या निश्चयनिष्ठावच्छदकता तद्विशिरविषयताशून्यत्वरूपस्यैः कम्यवाभावस्य प्रवेशात् गौरवविरहात् वैशिष्टयञ्चं स्वनिरूपि. तपरम्परावच्छेदकतावत्व स्वसमानाधिकरणाव्यापकविषयताशून्य. स्वरूपाभावीयप्रतियोगितानिरूपित्तपरम्परावच्छेदकतावत्स्वोभयसम्बन्धेन स्वविशिष्टधर्मावच्छिन्नत्वसम्बन्धेनेति । न च सामान्याभावस्यास्वीकारे उक्तनिवेशासम्भवात् कूटनिवेश एव कार्यस्तरोक्तमेवगौरवमितिवाच्यं सामान्याभावास्वीकारे वह्नयभाववज्जलव स्वावाच्छन्नविषयताविशिष्टविषयत्वामावस्याभावातू तस्यापि तत्तद्विषयत्वाभावकूटपर्यवसायित्वात् तस्यविशिष्टधर्मावच्छिन्नवि. षयत्वाभावकूटापक्षगुरुत्वेन विपरीतगौरवात् परम्परायाः संसर्गः त्वानभ्युपगमे निवेशदुःकरत्वस्यापि तवैवं प्रसङ्गादिति वदन्ति ।
तदसत् परस्परस्वावच्छिन्नविषयताशून्यत्वनिवेशस्यालक्ष्य भेद. निवेशापादकस्यानेनिराकरणोयत्वात् असाधारण्याव्याप्तिवारका प्रकारान्तरस्य वक्ष्यमाणस्यात्रापिसम्भवादिति ॥
अनुमितिप्रतिबन्धकतानतिरिक्तवृत्तीति प्रकृतपक्षतावच्छेदकावच्छिन्नधि शेप्यतानिरूपितप्रकृतसाध्यतावच्छेदकावच्छिन्नप्रकारकत्वे सति प्र. कृतलाध्यतावच्छेद कावच्छिन्ननिरूपितव्याप्तिविशिष्टप्रकृतहेतुतावच्छे द कावच्छिन्नप्रकारताकप्रकृतपक्षतावच्छेदकावच्छिन्नविशेष्यताकानुमि तित्वव्यापकप्रतिवध्यतानिरूपित प्रतिबन्धकतानिष्ठव्यापकतानिरूप.
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |