Page Text
________________
ટ્
सामान्यनिरुकिविवेचना
त्रिरूपे नञ्द्रयविवक्षायामपि दोषस्य दुर्वारत्वात् तथाचोकस्वरूपासिद्धौ न दोषः तथापि हृदोषहिमान्वह्नद्यभाववज्जलवद्वृत्तिजलाभा वादित्यत्र स्वरूपासिद्धावव्याप्तिः नञद्वयाप्रवेशे दुरुद्धरा तद्विषयताया साध्यवत्तावुद्धिप्रतिवध्यतानिरूपितज्ञान वैशिष्ट्या वच्छिन्नप्रतिवन्ध कतावच्छेदकत्वात् तादृशविषयताभिन्नत्वाच्च ।
नचैवमपि वह्नयभाववद्वह्निव्यापकाभाववत्कालीनत्वे सति वह्न्यभा ववद्वह्निमदवृत्तिमत्कालीन हदपक्षकवह्निसाध्यकस्थळे वह्निव्यापकाभा वयत्तादृशहद वह्निमदवृत्तिमत्तादशह्रदयोर्बाधरूपत्वपक्षे तयोरव्याप्तिः तबुद्धेर्निश्चयविशिष्टनिश्चयत्वेनैव प्रतिबन्धकत्वात् व्यावर्त्तकधर्मदर्शन रूपत्वादिति वाच्यम्बद्यभावस्येव वह्निव्यापकाभावस्यापि स्वरू पत एव वह्निविरोधित्वात् । अन्यथा वाघत्वानुपपत्तेरिति ह्रदत्वावच्छिन्नविशेष्यतानिरूपितवह्निव्यापकाभावत्वावच्छिन्नप्रकार
ताहरा
ताकविशिष्टनिश्चयत्वेन प्रतिबन्धकतायाम्बाधकाभावात् वह्निव्यापकाभावेऽव्याप्यवृत्तित्वग्रहे
ताडशहदे
ताया इव वह्निव्यापकाभाववतिवह्नद्यभावस्याव्याप्यवृत्तित्वग्रहे विशिष्टनिश्चयत्वेन प्रतिबन्धकताया अत्यावश्यकत्वात् वहयभावेऽव्याप्यवृत्तित्वग्रहे ऽप्रतिबन्धकत्वस्यानुभविकत्वे व्यापकाभावेऽपि स्वरूपतोविरोधिन्यव्याप्यवृत्तित्वग्रहे तथात्वे किमिति हिनेत्रनिमीलनम् ।
वस्तुतो व्यावर्त्तकधर्मदर्शनविधया प्रतिबन्धकत्वेपि यद्यपि नाव. श्यंनिश्वयविशिष्टनिश्चयत्वेन प्रतिबन्धकताकल्पनमुचितम् तथाप्येतद्विचारस्य प्रदश्यमाणशिष्य बुद्धिवैशद्यार्थप्रक्रियाविरोधित्वेनोपेक्षैव समुचितेदानीम् नच हदपक्षकवहिसाध्य कजलाभाव हे तुकस्थले. विशिष्टद्वयाघटितत्वनिवेशवार्य्यतयोक्ते वह्नद्यभाववज्जलवत्कालीन जलवद्धदेऽति व्याप्तिः तद्विषयताया ज्ञान वैशिष्ट्यानवच्छिन्नासिद्धिप्र तिबन्धकतावच्छेदकत्वात् ज्ञान वैशिष्ट्यानवच्छिन्नतादृशप्रतिबन्धकतानवच्छेदकविषयताशून्यज्ञानीयविषयताभिन्नत्वनिवेशे
व्यावर्त्तकधर्मदर्शनप्रतिबन्धक
तद्दोष
वारणेपि वहुचभाववज्जलवत्कालीनत्वाभाववज्जलकालीनजलाभावहेतुकस्थले निरुक्तविशिष्टेऽतिव्याप्तेर्नवारणम् कालीनत्वाविषयताया तारप्रतिबन्धक
अप्यसिद्धिप्रतिवन्धकतावच्छेदकत्वादिति वाच्यं ताविशिष्टान्यत्वस्यैव विवक्षितत्वात् वैशिष्ट्यश्च स्वानवच्छेदकीभूतविषयताशून्यज्ञानीयत्वसम्बन्धेन तथाचोक्तविशिष्टविषयतायां निरू
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |