Page Text
________________
सामान्य निरुक्तिविवेचना
१९
वद्विशेष्यताकज्ञानत्वेन प्रतिबन्धकत्वे गौरवापत्तेरित्यास्तान्तावत् ॥ संशयादसत्वात्पुनरिति ननु हदपक्षक हिसाध्यक संयोगसम्बन्धायच्छिन्नप्रतियोगित्वसम्बन्धावच्छिन्न वह्नय भाववदभावहेतुकस्थले दोष हिमान्नवेतिसंशयस्यापि हेतुमत्व ग्रह प्रतिवन्धकत्वादव्याप्तिवि. रहेण नासम्भवसम्भवः यदेिचा समान प्रकारकज्ञानस्याप्रतिवन्धक स्वपक्षे साध्याभाववदवृत्तित्वविषयकत्वस्यापि प्रकृतानुमितिविशेषणत्वेनोपादेयतया प्रकृतस्थले तद्प्रसिद्ध्या न तत्रेदानोङ्कोपि प्रसङ्गो युज्यत इत्युच्यते तदापि वह्निमदूधपक्षकघटसाध्यकोक्ताभावहेतुकस्थले नाव्याप्तिसम्भव इति चेन्न विशेषणांशे संशयस्वीकारे ऽभावांशे वद्यादिसंशयात्मकहदोवह्निमान्नवेति संशयमादाद्यासम्भवस्य सम्भवात् ॥ यद्वा संशयादीत्यत्रादिपदात् अप्रामाण्यज्ञानास्कन्दि ताहार्थ्ययोःसंग्रहात्तेषामसम्भवे समुच्चितानामेव हेतुत्वंविवक्षितं तथाचोकस्थलेऽप्रामान्यज्ञानास्कन्दितज्ञानमादायाग्याप्तिः संशयमादायच गुणोद्रव्यमित्यत्र द्रव्यभेदवगुणरूपवाधविषयकस्थ स्वरू पतोद्रव्यत्वद्रव्यभेदोभयकोटिकस्य गुणोद्रव्यन्नवेति संशयस्याप्रतिवन्धकतयाव्याप्तिर्बोध्या । यद्यपि हृदोषह्निमान्धूमादित्यत्रापि संशयमादायाव्याप्तिः सम्भवति तथाप्यव्यापकविषयताशून्यत्वस्य निश्व यविशेषणत्वे तदसम्भवात्तन्नोक्तमिति ॥
ज्ञानपदमनाहार्थ्याप्रमाण्यज्ञानानास्कन्दितनिश्चयपरमिति इदमुपलक्षणम् अव्याप्यवृत्तित्वभ्रमानास्कन्दितत्वमपि प्रवेश्यं नाताबहृयभाववदूध. दादावसम्भवः भ्रमत्वनिवेशाद् वृक्षः कपिसंयोगवानित्यत्र कपिलंयोगाभाववद्वृक्षे नातिव्याप्तिः
ह
1
अनतिप्रसक्तत्वस्यदुर्घटत्वादिति 11 स्कन्दितनिश्चयीययद्रूपावच्छिन्नविषयतात्वावच्छिन्ननिरूपकताकाधि
नन्वनाहार्थ्याप्रामाण्यज्ञानाना
करणत्वे प्रतिबन्धकताशून्यावृत्तित्वस्य विवक्षायान्नासम्भवावकाशः
विशिष्टाधिकरणताया विलक्षणत्वेनाप्रमाण्यज्ञानाद्यास्कन्दिताने विरहादितिचेन्न अधिकरणताया अधिकरणभेदेन भिन्नत्वे हदादावतिव्याप्तेः ह्रदत्वावच्छिन्नतादृशाविषयतात्वावच्छिभनिरूपकताकाधिकरणताया वह्नयभाववान्दद्दा तेज्ञाननिष्ठायाः प्रतिबन्धकताशून्यावृत्तित्वात् ।
यन्तु यद्रूपावच्छिन्नविषयतात्वतादृशनिश्चयीयत्वाद्यतिरिक्तधर्मा.
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |