Page Text
________________
सामान्यनिरुक्तिधिवेचना
- यद्रूपावच्छिन्नेति, यदूपावच्छिन्नानुयोगिताकपर्याप्तिकावच्छेद. कताकेत्यर्थः तेन वह्नयभावविशिष्टहदत्वस्य हृदत्वानतिरिक्तत्वेऽपि नासम्भयः तादृशञ्च रूपं वह्नित्ववह्नयभावत्वाभावहदत्वगतसमुदायत्वमेव नच तद्रूपावच्छिन्नानुयोगिताकपर्याप्तिकावच्छेदकताकत्वमभावविशेषितवह्निविशेषितहदत्वावच्छिन्नविषयतायामपीति दो. पति वाच्यं वहित्वसमवायवह्निप्रतियोगित्वाभावत्वस्वरूपाभावह. दत्वगतसमुदायत्वमेव हि यदूपपदेनोपादेयं विषयतानिरूपिताव. च्छेदकत्वञ्च साक्षात्परम्परासाघारणं धर्मसंसर्गसाधारणश्च विव. क्षितं तथाचोक्तविषयतायास्तादृशरूपावच्छिन्नानुयोगिताकपा. प्तिकावच्छेदकताकत्वविरहाददोषः पटाभावपक्षकघटसाध्यकस्थले घटस्वसमवायघटप्रतियोगित्वाभावत्वस्वरूपाभावपटत्वपटप्रतियोगिस्वामावरवगतसमुदायत्वस्य पटत्वसमवायपटप्रतियोगिस्वाभावत्वा. भाषघटस्वघटाभावत्वगतसमुदायत्वस्य च समानजातीयसमपदा.
वृत्तित्वेनाभिन्नत्वातीतावपि न वस्तुतोऽभिन्नत्वम् एकस्य घटाभाव. वृत्तित्वादपरस्य च पटाभाववृत्तित्वात् तथासति प्रथमप्रदर्शित. समुदायत्वावच्छिन्नानुयोगिताकपाप्तिकावच्छेदकताकत्वस्य पटाभाववाटाभावत्वावच्छिन्नविषयतायामभावान तत्रापि दोषसम्भा. धना 'एवमभावपक्षकसंयोगेन वाच्यत्वसाधकस्थले वाच्यत्वत्व. स्वरूपवाच्यत्वप्रतियोगित्वाभावत्वाभावाभावत्वगतलमुदायत्वावच्छि. सातयोगिताकपर्याप्तिकावच्छेदकताकत्वस्य स्वरूपेण बाच्यत्वव. पमान प्रतियोगितया विशिष्टाभावत्वावच्छिन्नविषयतायान्न सत्वम् । यद्यपि ताडशविषयतावच्छेदकतापर्याप्त्यनुयोगितावच्छेदः कत्वम्वाच्यत्वस्ववाच्यत्वस्वरूपाभावाभावत्वप्रतियोगित्वगतसमुदा. वत्व एव तथापि प्रागुक्तसमुदायत्वस्य वाच्यत्वत्वावच्छिन्ना. तियोगित्वे ऽस्य वाच्यत्वविशिष्टाभावत्वावच्छिन्नप्रतियोगित्वे सस्वमित्युभयो दात्, नवाभाववद्धाच्यत्वाभावत्वावच्छिन्नविषय ता. या उकरूपावच्छिन्नानुयोगिताकपर्याप्तिकावच्छेदकताकत्वादिति वाष्यं वाच्यत्वत्ववाच्यत्वप्रतियोगित्वाभावत्वाभावस्वरूपाभावत्वग. तसमुदायत्वे भावत्वाभावस्वरूपवाच्यत्वत्ववाच्यत्वप्रतियोगित्वाभा. वत्वंगतसमुदायत्वा दस्योक्तविषयतावच्छेदकतापर्याप्त्यनुयोगिः तानवच्छेदकत्वस्य च स्वीकारात् वाच्यत्वामाववदभावत्वाव.
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |