Page Text
________________
सामान्यनिरुक्तिविवेचना
च्छिन्नविषयतायां वाच्यत्वाभाववत्वस्याभाववद्वाच्यत्वाभावत्वाव. च्छिन्नविषयतायां चाभाववत्वस्यावच्छेदकत्वे सर्वथैव दोषास. म्भवादुक्काधिकरणत्वयोर्भेदात् नचाधिकरणताघटितधम्नविच्छिन्नविशिष्टविषयत्वस्याधिकरणताप्रकारकशानेपि सत्वेन तत्र प्रतिव. धकताविरहाहोष इति वाच्यं तज्ज्ञानीयविशिष्टाविषयताया अधि. करणत्वत्वावच्छिन्नाधिकरणत्वस्यैवावच्छेदकत्वात् प्रकारतया भा. समानधर्मनिरूपिताधिकरणत्वस्यैव सर्वत्र विशिष्टविषयतावच्छे. दकत्वाङ्गीकारात् ।
इवञ्च साक्षात्परम्परासाधारणकनिरूपितत्वाङ्गीकारेण अन्य. था यदूपविशेषितयपावच्छिन्नविषयत्वम्प्रतिवन्धकतावच्छेदक. मतदूपविशेषिततपावच्छिन्नत्वं यद्यद्रूपविशेषितयद्पावच्छिन्नं या. इशरूपविशेषितयद्पावच्छिन्नश्च विषयत्वम्प्रतिवन्धकतावच्छेदकन्तत्तद्रूपविशषितयद्पावच्छिन्नत्वं तादृशरूपविशेषिततद्रूपावच्छि. नत्वञ्चाननुगतमनेकमेव लक्षणम्वाच्यंगत्यन्तराभावादिति ध्येयम् ।
यद्यपि वह्नयभाववज्रदादिप्रकारकत्वेन प्रतिवन्धकत्वन्ना. स्ति तथापि हृदेवढयभाव इति ज्ञानस्य इदप्रकारकत्वेना. नुमिति प्रतिवन्धकत्वमस्ति तत्वस्य च वह्नयभाववध्रदेपि सस्वाद्विशिष्टस्य विशेष्यत्वानतिरिक्तत्वान्नासम्भवः तेन दोषप्रकारत्वस्य प्रतिवन्धकतानवच्छेदकरुयाऽसम्भवापत्त्या यत्प्रकारत्वेने. त्यादिवक्तुमशक्यमितिशङ्कानिरस्ता एवञ्चोक्तविवक्षायां पक्षवि. शेषणकभ्रमविषयलाध्याभावे दोषसम्भवेपि पक्षे यद्यप्यतिव्या. तिर्भवत्येव तथापि सद्धत्वादिनिष्ठ इत्युक्त्या दुष्टलक्षणातिव्या. प्तिपर्यन्ततान्दीधित्युक्तातिव्याप्राकलय्य पक्षविशेषणकभ्रमविषय. मादाय प्रसिद्धसद्धेतावतिव्याप्त्यभावातूपक्षविशेष्यकेत्युक्तमित्याह यत्प्रकारकत्वेनेत्यादि ननु पर्वतत्वावच्छेदेन पक्ष त्वे बढः साध्यताया. धूमस्य सद्धेतुत्वविरहात् पर्वतत्वसामानाधिकरण्येन पक्ष. तायां सद्धेतुत्वेपि तादृशपक्षसाध्यहेतुकानुमितिम्प्रत्यवच्छेदकाव. च्छेदेनैव वह्नयभाववत्ताबुद्धोर्विरोधितया तदवच्छेदकप्रकारताव. च्छेदीभूतस्य पवेतत्वव्यापकवहयभावप्रतियोगिकस्वरूपस्या. प्रसिद्धत्वात् तेन च घड्यभावस्य धूमेऽसत्वात् पक्षविशेष्य. कम्रममादायापि न दोषाति चेन्न प्रकारतानिरूपितसंसर्गता.
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |