Page Text
________________
सामान्यनिरुक्तिविवेचना
वेश्यमितिवाच्यं तथासति तयटकज्ञान एव भावान्तावषयता. शुन्यत्वस्यापि विशेषणत्वोपगमेन दोषासम्भवात् प्रतीतिविषयताव च्छेदकत्यपर्यन्तविवक्षाया निःप्रयोजनत्वतावस्थ्यात् विशिष्टान्तरतावच्छेद करूपावच्छिन्नविषयताशुन्यत्वस्य निश्चयविशेषणत्वेन तुल्य. तायास्स्वावच्छिन्नाविषयकत्वस्य निश्चयविशेषणतायां सत्वेनात्र दो. षसम्भावनायां तत्रापि तस्यासम्भवात् सम्भावनया परित्यागस्यो. भयत्रतल्यत्वादिति।
' अथ शानद्वयसाधारणप्रतिबन्धकताम्प्रति प्रत्येकज्ञानविषयावशि. ष्टत्वं नानतिरिक्तवृत्तित्वरूपावच्छेदकतावदिति प्रागुतस्ताउशपदार्थ घटकप्रतिबन्धकतावच्छेदकताया अनतिरिक्तवृत्तित्वरूपता प्रतीयते तत्रेदम्बिचाय॑ते प्रतिबन्धकतावच्छेदकतायाः स्वरूपसम्बन्धमपत्वे बाधायेकदेशविषयतायाः तथास्वापत्याऽसम्भवः स्याद तोऽनतिरि. क्तवृत्तित्वरूपता वाच्या तत्र तद्विवक्षायामपि विशिष्टान्तरताडशरूपा. प्रसिधाऽसम्भववारणायाव्यापकविषयताशुन्यज्ञानीयत्वं यदपाव छिन्नविषयतायामवश्यन्निवेशनीयं तथासति बाधायेकदेशविषय. ताया बाधज्ञानीयाया अव्यापकविषयताशुन्यज्ञानीयत्वविरहात तद. न्यस्या श्व प्रतिबन्धकतावच्छदकत्वासम्भवादसम्भवाप्रसक्तेरनतिरि. क्तवृत्तित्वन्न निवेश्य नच संयोगवजलजलाभाववादिस्यत्र जलवत्संयो. गवज्जलरूपवाधेऽव्याप्तिः जलत्वेन घटप्रकारके जलसंयोगवज्ज. लमितिज्ञाने संयोगवज्जलवावच्छिन्नविषयत्वाध्यापकविषयताशून्य. स्वस्य सत्त्वेन तदीयसंयोगवज्जलत्वावच्छिन्नविषयतायाः प्रतिबन्व. कतावच्छेदकत्वादितिवाव्यं यद्पावच्छिन्नविषयतानिरूपित यदपाव. च्छिन्नविषयता यदूपावच्छिन्नविषयत्वाव्यापिका तद्पावच्छिन्नविषय. तानिरूपिततद्रूपावच्छिन्नविषयताशुन्यत्वस्य विवक्षितत्वात् ।
नवमपि घटोनद्रव्यमित्यत्र द्रव्यत्ववद्घटरूपबाधेऽव्याप्तिः घटोद्रव्यमितिज्ञानस्य स्वरूपतोद्रव्यत्वप्रकारकस्य घटत्वावच्छिन्नविषय. त्वाव्यापकविषयताशुन्यत्वेन तदीयघटत्वावच्छिन्नविषयतायाः प्रति. बन्धकतावच्छेदकत्वादिति वाच्यं स्वावच्छेद्यत्वस्वनिरूपितत्वान्यत. रसम्बन्धेन यद्पावच्छिन्नविषयताविशिष्टयदूपावच्छिन्नविषयत्वस्य विवक्षितत्वात् स्वरूपतोद्रव्यत्ववंघटत्वावच्छिन्नविषयताविशिष्टय. टस्वावच्छिन्नविषयताया अव्यापकीभूताया निरुक्त शाने सत्त्वेनाम्या. प्त्यसम्भवातू ।
| SR No. | 008448 |
| Book Title | Samanyanirukti Gudharthatattvaloka |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmadattasuri |
| Publisher | Chaukhamba Vidyabhavan |
| Publication Year | |
| Total Pages | 190 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 5 MB |