________________
काश्यपशिल्पे चतुरशीतितमः पटलः ।
॥ अथ चतुरशीतितमः पटलः ॥
अथ कल्कविधानं तु वक्ष्ये संक्षेपतः क्रमात् । नद्यां वाऽपि तटाके वा दीर्घिकायामथापि वा ॥ १ ॥ सस्यक्षेत्रेऽथवा विष प्राणिरूपे जले भवेत् ।। सुदृढा शुद्धजलजा स्थूलवालुकमुद्रिता ॥ २ ॥ संग्राह्या शर्करा ह्येषा तस्याः प्रक्षालनं कुरु । शर्कराशोषणं कृत्वा सूक्ष्मचूर्ण तु तत्कुरु ॥ ३ ॥ तिलोदकसमं पिण्डं कृत्वा तच्छोषयेत्क्रमात् । अनन्धनिर्यासजलं त्रिविधं प्रोक्ष्यते द्विज ॥ ४ ॥ पञ्चगुणं तु निर्यासं सपद्वेतु षड्गुणम् ।। स्वश्रुतं स्वाचलं चैव सैकतं च क्रमोदितम् ।। ५ ॥ स्वश्च सेकजले पिण्डं वेष्टयेत्तु यथाक्रमात् । कार्पासतन्तवश्चापि मृदं कृत्वा सुपोषयेत् ॥ ६ ॥ त्रियवं कल्कभित्ते तु कदलीभिस्तदर्थवत् । एतत्कल्कं यथायोग्यं कल्य एव हि नियेसा ॥ ७ ॥ त्रिगुणं मध्यमं चात्र कन्यसं तु चतुर्गुणम् । बन्धबद्धं जलं ह्येवं त्रिविधं परिपठ्यते ॥ ८॥ तेष्वादौ गुडजलेन मर्दयेत्तु पुनः पुनः । क्रमेण लेपयेत्कल्कं व्यवक्रिया यवं घनम् ॥ ९ ॥ शनैः शनैर्लेपनं कृत्वा भिन्नच्छिद्रविवर्जितम् । यममासं त्रिसमासं वा मासं वा शोषयेत्पुनः ॥ १० ॥ कुश्चन्नव्यानको विष पेषितो पोषयेत्क्रमात् । ततः स्वच्छं जलेकं च प्रमाणं तं तु लेपयेत् ॥ ११ ॥ बाहुकूर्चप्रमाणं तु शोध्यमानसमं नयेत् । अङ्गोपाङ्गं च प्रत्यङ्गं कल्पयेल्लक्षणान्वितम् ॥ १२ ॥ करचरणोदयादग्नि अङ्गमित्यभिधीयते । उपाङ्गं भूषणं ख्यातं प्रत्यङ्ग चाह नार्हणा ॥ १३ ॥ कपित्थनिर्यासरसं सार्वत्रिगुणांशकम् । वनच्छादं चतुर्भागं कल्कमालेपयेत्ततः ॥ १४ ॥ तत्तत्कल्कं तु पष्ठवंशाहलादपरस्ततम् । योस्स(यः सोन्ततो च(तश्च) कूर्चेन प्रोक्ष्यं तु पोषयेत् ॥ १५॥
