Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 2

SR No.: 008410
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 580
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 19 MB

Page 62

वृहति-बृहन्यास-लधुन्याससंपलिते
[पा० १. सू० ८२.]
-
wmarmewammammmmmmmmmmmmmmm
अलविध्वम् ; लविवीधम् लविषीध्वम् । हान्तस्थादिति स्वयोरसवात् “मावर्णा" [२. १. ९४.] इत्यादिना 'किम् ? धानिपीध्वम् , आसिषीध्वम् ॥८१॥
मतोमो बत्वं न भवति । ऊढमाख्यत्-मौजलस्, अन्न इत्य
mmmmmmmmmmmधत्वयोरसस्वादन्त्यस्वरादिलोपस्य च द्वित्यै स्थानिबदभावाद-40 श० न्या०--हान्त० । हान्तस्थादिति समाहारद्वन्द्वात् ।
कारेण सह 'हृत 'इति द्विचनम् । केचित् स्वस्यस्वरादिपचमी, निश्च - चेति इतरेतरयोगाद् यथासंख्याभावार्थ
लोपस्य स्थानिस्वमनिच्छन्तो 'हति' इति विस्वे अढमूटिं 5पञ्चमौद्विवचनम्। " ग्रहीश् उपादाने", "णींग प्रापणे",
वाख्यत्-मौजिढदिति मन्यन्ते ॥१२॥ “युकंग करणे", "लग्श् छेदने " एभ्यः परोक्षायां मिटो-mummy
राक्षाया जटाmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm सम्भवादद्यतन्याशिषोर्ध्वम्-सीध्वमोः “ स्वर-ग्रह-दृश० [३. ४. श० न्या०—हो धु० । “ बहीं प्रापणे ” तृचि भनेन ६९." इति जिटि “गिति" [४.३.५०.] “नामिनोऽ- ढले “ अधश्चतुर्थाद्।" [२. १. ७९.] इति तस्य धत्वे45
कलि-हले: "[४.३.५१.इति च वृद्धौ “सो धि वा"" तवर्गस्य श्चवर्ग." [१.३.६०.1 इति ढत्वे " सहि10[ ४. ३.७२.]इति सिचो लुकि अनेन ढवे- अग्राहिदवम, वहेरोच्च०" [१.३.४३.] इति ढलोपे ओले च-कोडा।
इत्यादि। प्रहेः परोक्षाया चे “ स्कसू-वृ०" [४.४. ८१.] मधुलिडिव " स्यादेरिवे" [७. १. ५२.] इति वत्इति इटि “ग्रह-ब्रश्च-भ्रस्ज." [४. १.८४.इति म्वृति मधलिड्वत, ईषदपरिसमाप्तो मधुलिट् “ अतमबादे:." द्विवेचनादावनेन ढत्वेऽस्यैव श्वमू-सीध्वमोः “गृहोऽपरोक्षायाम"|| ७.३.११.] इति कल्पपि-मधलिटकल्पः। अथ गुड-50
४.४.३४.इति दीर्घत्वेऽनेन ढत्वे-जग्रहिदवे. इत्यादि । लिड विद्यतेऽस्य" तदस्यास्त्यस्मिन्" [७. २. १.7 इति 15"दीच् क्षये”, “अयि गतौ”, “जित्वरिष सम्भ्रमे". मतौ ढत्वे तृतीयत्वे च “मावर्णान्तोपान्त." [२. १. ९४.१
" वलि संवरणे", "लूगश् छेदने” इत्येतेभ्यो वे-ध्वम- इति वकारः कस्मान्न भवतीत्याह-अथ ढत्व-तृतीयत्वसीध्वम्सु “स्कस०४.४. ८१.इति "स्ताद्यशितः"योरित्यादि । ऊढमाख्यदिति-वहेः के “यजादि." [४. ४. ३१. ]इति च यथासंभवमिटि सिज्लुकि च “ अड्[४. १. ७९.] इति प्रति हस्य ढत्वे “अधश्चतुर्थाद्" [२.55
धातोः०"[४. ४. २९.इत्यडागमे "स्वरादेस्तासु" ४.४.१. ७९.] इति धत्वे “तबगेस्य." [१.३.६०.1 इति 20३१.]इति वृद्धौ “दीय दीड:"[४.३.९३. इति दीडो ढवे " ढस्तड्ढे" [१. ३. ४२.] इति ढलोपे दीर्धत्वे चदीयादेशेऽनेन ढवे- उपदिदीयिढवे, इत्यादि । हन्तेरासेश्च अढः, तमाख्यदिति णिधि " त्र्यन्त्यस्वरादेः " ७.४. सीध्वमि “स्वर-ग्रह-दृश."३. ४. ६९.1 इति मिटि " जि-४३.] इत्यकारलोपे दी ले ढत्वादीनां परेऽसत्वाद 'णिकृतस्य णवि०५४. ३. १०१.] इति घनादेशे “गिति" [४.३. स्थानिवत्त्वाद् 'त' इति द्वित्वेऽनादिव्यज्ञनलोपे “ग-होर्जः "60 ५०] इति वृद्धौ च-- घानिषीध्वम, आसिषीध्वस [४. १. ४०.] इति जत्वे समानस्य लुप्ततत्वात् सन्बद्धा25*एकानुबन्धग्रहणे म यनुबन्धकस्य इति न्यायज्ञापनार्थ जिवाभावे “स्वरादेः." [४. ४. ३१.] इति वृद्धौ-औजात.
ग्रहणम् । जिटः स्वतन्त्रत्वाद् इटस्तु प्रत्ययावयवत्वेन प्रत्यय- क्त्यन्तस्य च-औजिढदिति, इति जयादित्य-स्थविरप्रभृतयः। त्वाद् धातोर्नाम्यन्तत्वाभावात् पूर्वेण न प्राप्नोतीत्यप्राप्ते विभा- केचित विति- चन्द्रगोमि-देवनन्दिप्रभृतयः, ते हि रिष्टयद्भाव षेयमिति ॥ छ । २. १. ८१. ॥
विधाय इष्टे त्र्यन्त्यस्वरादिलोपमिच्छन्ति, णौ कृतस्य हि स्थानि-66
बद्भावो न त्विष्टकृतस्येति भावः । छ॥ २. १. ८२. ॥ न्या० स०-हान्त । जिटः स्वतन्त्रत्वात् , इटस्तु प्रत्यया30ययवस्खेन प्रत्ययरवाद् धातोर्नाम्यन्तत्वाभावे पूर्वेण न प्रामोतीत्य- न्या० स०--हो धुट्छ । मधुलिहाविति यदा * गतिप्राप्त विभाषेयम् ।। २. १. ८१. ।।
कारक० * इति न्यायाद् मधुशब्दस्य लिङ्' इत्यनेनाऽविभक्त्य
न्तेन समासस्तदाऽन्तर्वर्तिविभक्त्यभावात् पदत्वप्राप्तिरेव नास्तीति होट-पदान्ते ।२।१।८२ ॥ यदापि । लीढः' इति कृत्वा मधुनो लिहाविति विभक्त्यन्तेन70 त० प्र०-हकारस्य धुटि प्रत्यये परे पदान्ते च डकारा- समासस्तदापि "वृत्त्यन्तोऽस" [१.१.२५.] इति पदत्याभाव देसी भवति । लेखा, लेक्ष्यति; वोढा, वक्ष्यति । पदान्ते- इत्युभयथाप्यपदत्वं 'लिह' इत्यस्येति । द्वित्वे स्थामिवस्वादिति- मनु मधुलिट्, मधुलिड्भ्याम् , मधुलिभिः , मधुलिटत्वम् , मधु-कथमत्र स्थानित्वम् १ अकारेण सह तेति (इतेति) द्विवंचने कर्तव्ये लिख्यत्, मधुलिट्कल्पः। धुट-पदान्त इति किम् ? मथु- पूर्वविधिलाभावात् , सत्यम्-निमित्तापेक्षयापीह प्राविधिरिभ्यते यदा लिही। असत् पर इत्येव-गुडलिण्मान , अत्र हत्व-तृतीय-' इत् । इत्यनयोः प्राविधित्वमस्त्येव, अवययोश्व समुदायोपचा-75
mammmmmm
wwrammar