________________
४९ : श्रीसिद्धहेमचन्द्रशध्यानुशासने
सपादलक्षेऽवशिष्ट मानं गणपाठादिसङ्खचया पूरणीयं सुधया। चतुरशीतिसहस्रश्लोकप्रमाणः [मतान्तरे नवतिसहस्रश्लोकप्रमाणः ] शब्दमहार्णवन्यासः सम्प्रति त्रुटितः सन् इतस्ततः संमिन्य विंशतिसहस्रश्लोका. स्मक एलोपलभ्यते । तत्प्रतिरपि प्राचीना विरलवोपलभ्यते, सापि अशुद्धि बहुला। ईडशेऽयसरेऽनल्पसाक्ष सद्गृहस्थैरभ्यर्थिता व्याकरणवाचस्पति-शास्त्रविशारद-कविरत्न-श्रीविजयलावण्यसूरीश्वराः प्रगुरवो विद्यमानं ग्रन्थं शुद्धीकृत्य त्रुटिस्थलेऽनुसन्धानात्मकमभिनवन्यासं निर्मातुं स्वीकृतवन्तः । प्रारब्धवन्तश्च प्रकाण्डप्रज्ञावलसाध्यं गुरुतरं तत् कार्यम् , यदंशोऽस्मिन्नेव विभागे दरीदृश्यते ।
अस्मिन् प्रथमविभागे प्रथमाऽध्यायसूत्राणि, तबृहद्वृत्तिः, शब्दमहार्णवन्यासः, त्रुटिस्थले- प्रथमपादास्यसूत्र बतुष्कस्थले सम्पूर्णद्वितीयपादस्थले च न्यासानुसन्धानम् . मनीषिकनकप्रभसूरिविरचितः प्रथमाध्यायावलम्बी लघुन्यासः, प्रथमाध्यायानुयायि 'व्याश्रयमहाकाव्यम्' सटी कम्, स्वोपज्ञविवरणयुतं 'लिङ्गानुशासनम्,' लिङ्गानुशासनविकरण गतशब्दानाम चानुक्रमणिका न्यवेशयिषत । ___ यद्यपि कलिकालसर्वज्ञश्रीहेमचन्दसूरीशानैः साईत्रिकोटिश्लोकपूरप्लाविताः प्रबन्धा विरचिताः श्रूयन्ते, तथापि दुष्पमकालानुभावाद्धासं गतास्ते, प्रविरला एव दृष्टिपथमभियन्ति । तन्नमानि चेमानिअन्थनाम
श्लोकमानम् १. निरुक्तपञ्चाङ्गं सिद्धहेमशब्दानुशासनम् ,
१२५००० २. स्वोपज्ञाभिधानचिन्तामणि-टीकासमेतनाममालाकोषः, ३. अनेकार्थसंग्रहकोषः,
१८२८ ४. देशीनाममालाकोषः,
३५०० ५. निघण्टुशेषकोषः, ६. सस्कृतव्याश्रयमहाकाव्यम् ,
२८२८ ७. प्राकृतयाश्रयमहाकाव्यम् ,
१५०० ८. स्वोपज्ञाऽलकारचूड मणि-विवेकसहितं काव्यानुशासनम् ,
७३०० ९. स्वोपज्ञविवरणसमेतं छन्दोऽनुशासनम् ,
३६८४ १०. प्रमाणमीमांसा [ अपूर्णा ],
२५०० ११. त्रिषष्टिशलाकापुरुषचरित्रम् ,
३६००० १२. परिशिष्टपर्व,
३४५० १३. स्वोपनवृत्तियुतं योगशास्त्रम् ,
१२००० [१२७५०] १४. वीतरागस्तोत्रम् ,
१८६ [१८८ १५. अयोगव्यवच्छेदिका-द्वात्रिंशिका, १६. अन्ययोगव्यवच्छेदिका-द्वात्रिंशिका,
३९६
३२
३२
