Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 376

प्रथमपरिशिष्टे खोपज्ञवृत्तिसंकलितं
--
-
How
कीर्तिः-यशः । उगादाविप्रत्ययान्तोऽयमिति 'स्युक्ताः' वस्त्रखण्डम् । गोणी-धान्यभाजनविशेषः । अर्थप्राधान्यात् इति न सिध्यति । अथेदन्ताः पञ्चपञ्चाशत्---गन्त्री-शकटिका । ! कण्ठालाऽपि । यद् गौड:--- कबरी-केशविशेषः । यद् गौडः
“कण्ठाला जालगोणिका"। "शाक-केशविशेषे स्त्री कबरं लवणाम्लयोः"।
पण्डाली5 हरिद्रायां तु तन्नामत्वादेव स्त्रीत्वम् । कुमारी
"पण्डाली तैलमाने स्त्री सरसी-कामुकस्त्रियोः" । "कुमारी रामतरणी-नवमाल्योर्नदीभिदि ।
मूर्द्धन्यादिरयम् । एषणी-वैद्यशलाका, अर्थप्राधान्यान्नाराकन्याऽपराजिता गौरी जम्बूद्वीपेषु च स्मृता ॥ च्यपि । दुणी-कर्णजलौका 1 तिलपर्णी-रक्तचन्दनम् , पर्ण्यकुमारो बालके स्कन्दे युवराजेऽश्ववारके ।
न्तोपलक्षणाद् माषपर्णी, मुद्गपांत्याद्यपि । केवली-ज्योतिः, 45 शुकेऽपि वरुणद्रौ च कुमारं जास्यकाबने" ॥
शास्त्रम् च । खटी-कठिनी । अर्थप्राधान्यात् कक्खटी-कठि10 आढकी-धान्यभेदः । अर्थप्राधान्यात् तुर्यपि। स्वेदनी- ! न्यावपि । नही-वीं! रसवती-महानसम् । पातली
कन्दुः । हादिनी-बञम् । अशनिनामत्वात् पंस्त्वे प्राऽप- "पातली वागुरायां स्यान्नारीमृत्पात्रभेदयोः"। वादः । तडिति तु तन्नामत्वादेव स्त्रीत्वम् । ईली-एकधारोऽसिः;
[ वैतालीयम् ॥ ३१॥ यस्य करवालिकेल्याख्या।[भुजङ्गप्रयातम् ॥ २९ ॥
वाली गन्धोली काकली गोष्ठयजाजी- 60
__ न्द्राणी मत्स्यण्डी दामनी शिञ्जिनी च। हरिण्यश्मरी कर्तनीस्थग्यपट्यः
शृङ्गी कस्तूरी देहली मौर्व्यतिभ्या15 करीर्येकपद्यक्षवत्यः प्रतोली।
सन्दीझरेय्यः शष्कुली दर्द्वपश्ः ॥ ३२॥ कृपाणीकदल्यौ पलालीहसन्यौ
एते शब्दाः स्त्रीलिङ्गाः । वाली-कुमार्याः कर्णभूषणम् , वृसी गृध्रसी घर्घरी कर्परी च ॥३०॥ ! मेधिश्च । के वालिका तदेव, सिकताश्च । गन्धोली-क्षुद्रजन्तुः । 15 एते शब्दाः स्त्रीलिङ्गाः । हरिणी-हेमप्रतिमा, मृगी, वृत्त- ईषत्कलोऽस्यामिति काकली-ध्वनिविशेषः । भेदः, नीलवर्णा, यूथिका च । पाण्डौ त्वाश्रयलिङ्गः। अश्मरी- | "निषादः काकलीसंज्ञो द्विश्रुत्युत्कर्षणाद् भवेत्" । 20 मूत्रकृच्छ्रम् । कर्त्तनी-तर्छः । स्थगी-ताम्बूलकरङ्कः । इदन्तादपि ड्या काकली, स चोक्त एव । गोष्टी-सङ्घ
अपटी-काण्डपटः । करीरी-करिदन्तमूलम् । चीरिकायां तु विशेषः, सभा, संलापश्च । अजाजी-जीरकः । इन्द्राणीतन्नामत्वादेव सिद्धम् । एकपदी-मार्गः । अर्थप्राधान्यात् पद-स्त्रीणां करणविशेषः, सिन्दुवारश्च । इन्द्रभार्यावाचिनस्तु योनि-60 विरित्यपि स्यां पदवी । अक्षवती-यूतम् । प्रतोली- | मन्नामत्वादेव स्त्रीत्वम् । मत्स्यण्डी-शर्कराभेदः । अर्थप्राधाविशिखा । कृपाणी-कर्त्तरिः, अर्थप्राधान्यादस्यापि स्त्रीत्वम् ! | न्यान्मत्स्याण्डी, मीनाण्डी चोदामनी-पशुरजुः शिचिनी28छुर्यों तु शस्त्रीनामत्वात् सिद्धम् । कदली
ज्या, काश्ची, पादकटकं च । शृङ्गी"रम्भायां वैजयन्त्यां च कदली हरिणान्तरे।
"शृङ्गी विषायामृषभे स्वर्ण-मीनविशेषयोः"। कदला डिम्बिका पृष्णी शाल्मलीयु च योषिति" ॥ कस्तूरी-मृगमदः, अर्थप्राधान्याद् योजनगन्धापि 168 भृगवाची अमरकोशे त्विन्नन्त उक्तः । पलाली-पलाल
सीता-व्यासमात्रोस्तु योनिमन्चामत्वादेव स्त्रीत्वम् । देहलीक्षोदः । हसनी-अङ्गारशकटिः । अर्थप्राधान्याद्धसन्त्यपि, के
द्वाराग्रे स्थला । वुघ्नोदुम्बर इति तु सभ्याः । मौर्वी-ज्या। 30 हसंतिका । वृसी-व्रतिनामासनम् । दन्त्योपान्त्यः; मूर्द्धन्योपा
अतिभी-वज्रज्वाला । आसन्दी-वेत्रासनम् । क्षैरेयीन्त्योऽप्ययम् । गृध्रसी-ऊरूसन्धौ वातरुक् । घर्धरी-किति
पायसम् । शकुली-अन्नभेदः । अकारान्तत्वाद् गौरादित्वाद् णिका, स्वार्थिक के घर्घरिका सैव; वादित्रभेदश्च । कर्परी
लीः, इदन्तादपि ख्यां शाकुली । अथोदन्ता अष्टौ-दनु:-कुष्ठ-70 तुत्थाजनम्। अर्थप्राधान्याद् दर्विकेत्यपि [भुजङ्गप्रयातम् ॥३०॥पर्शका ।। वैश्वदेवी॥ ३२ ॥
भेदः। पर्श:-यावास्थि, परशौ तु तन्नामत्वात् पुंस्त्वम्, के काण्डी खल्ली मदी धटी गोणी षण्डाल्येषणी द्रणी।
कर्णान्दुकच्छू तनुरज्जुचञ्च 35 तिलपर्णी केवली खटीनधीरसवत्यौ च पातली॥३१॥
___ स्नायुर्जुहूः सीमधुरौ स्फिगर्वा ।। एते शब्दाः स्त्रीलिङ्गाः। काण्डी-गृह्यकाण्ड्यादि । खल्ली- द्वाद्योंदिवौ मुक्त्वगृचः शरद्वा- 6 हस्तपादावमर्दनाख्यो रोगः। मदी-कृषकवस्तुविशेषः। घटी
श्छर्दिदरत्पामदृषशो नौः । ३३ ॥