Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 366

प्रथमपरिशिष्टे खोपज्ञवृत्तिसंकलितं
'' हार-मानभेदः । धारा-जलादिप्रपातः, उत्कर्षः, खङ्गाद्यश्रिः। इति पुं-नपुंसकत्वम् । क्विप्-क्रुत्-कोपः । कण्डू:-कण्डुतिः। 40
संतति -अश्वगतिविशेषः, सैन्यस्याग्रस्कन्धश्च । रेखा-राजिः, । सम्पद् स्त्रियाम्लिपिश्च । लत्वे लेखा । चूडा-वलभिः, शिखा च । लत्वे के च "हारविशेषेऽपि सम्पद्भूतौ गुणान्तरे" ।
चूलिका-करिकर्णमूलम् , नाटकाङ्गं च । वपा-विवरम्, भेदश्च । संविद्bक्षिया-आचारभ्रंशः । वसा-मेदः । तुला
“सम्भाषणे क्रियाकारे सङ्केते नाम्नि तोषणे। "गृहाणी दारुबन्धाय पीठिकायां तुला स्त्रियाम्।
संविदाजी प्रतिज्ञायामाचार-ज्ञानयोरपि"। राशौ पलशते माने भाण्ड-सादृश्ययोरपि"।
विपद्-आपद, व्यापच्च-विपत्तिः । प्रतिपद्-पक्षस्याद्या रुजा-रोगः, पीडा, भङ्गश्च । भीषा-विभीषिका । भूषा- | तिथिः, संविच । युत् , समिच्च-आजिः । संसद्, परिषच-सभा। अलङ्कारः । चिन्ता, चिन्तिया च ध्यानम् । पूजा, पूजया च- उपनिषद्-रहस्यम् , शास्त्रविशेषः, धर्मः, तत्त्वं च । मृत्-भूः । 10 संकारः । कथा-वादादिः ।
निर्णिक्-निश्वासः, शुद्धिश्च । समिद्-एधः । प्रावृट्-वर्षाः । विद्• "अश्रद्धयेऽपार्थवाक्ये नष्टे चेति कथा स्त्रियाम्"।
"विड्वयापने च विष्ठायाम्” । कुम्बा-यशंवाटे सुगहना वृतिः, चर्चा,माष्टिः । स्पृहा- विमुद-बिन्दुः । रुट्-रोषः। तृद्-तृष्णा । स्विट्वाञ्छा। तोला-तोलनम् । दोला-प्रेवा । पीडा
"त्विद कान्ती व्यवसाये च जिगीषायां रुचौ गिरि"। "पीडा कृपाशिरोमालाऽपमर्दसरलद्रुघु”।
आशीः-आशंसा, अहिदंष्ट्रा च, पृषोदरादित्वाद् रलोपे 15 उपदा-प्राभृतम् । उपधा-उपान्त्यः, धर्मार्थकामभयमुखेन । आशीविषः। उपानद्-पादरक्षणम् । स्त्रक-माला । मुद्-हर्षः।
सचिवपरीक्षा च । सन्धा-मर्यादा, प्रतिज्ञा, सन्धारणं च । परिक्षुत्-मदिरा। प्रतिश्रुत्-प्रतिशब्दः । नीवृत्-देशः । आ.55 प्रतिमा
| वृत-परिपाटिः । क्षत-क्षुतम्। उपभृत-सम्भेदः । रुच-दीप्तिः। - "गंजानां दन्तबन्धेऽपि प्रतिमाऽनुकृतावपि"। रुज्-रोगः । शुच्-शोकः । क्षुध्-क्षुधा।ज-च्यात्युक्षी व्यतिहा
विधा-गजानम ऋद्धिः विधानमा चेतनं च। प्रकारे तु स्त्री-। रेण सेचनमा अति:--"अजननिस्ते वषल! भयात" ज्यानिः 20 पुसलिङ्गो वक्ष्यते । संस्था-मृत्युः, आधारः, स्थितिश्च । निष्ठा- हानिश्च-अपचयः । ग्लानि:-दौर्बल्य ,चित्तपीडा च । इ--
"निष्टा निष्पत्ति-नाशान्त-याच्ञा-निर्वहणेषु च"। | कां त्वं कारिमकार्षीः ? सर्वां कारिमकार्षम् । णक-भवतः 60 तथा
शायिका । भवतः शयितुं पर्याय इत्यर्थः । अर्हसि त्वमिक्षुभक्षि"निष्ठा क्लेशेऽवसाने च व्यवस्थोत्कर्षयोते" ॥
काम् । प्रवाहिका, प्रच्छर्दिका, विचर्चिका-एते रोगविशेषाः । व्यवस्था-मर्यादा । आस्था
! कारिका-यातना, कृतिः, श्लोकैविवरणम् , वृद्धिश्च । उष्ट्रासिका "आलम्बनेऽप्यपेक्षायामास्था चाऽऽस्थान-यत्नयोः" । आस्यन्ते, हतशायिका शय्यन्त इत्यादि । क्वचित् तिग्आख्या, अभिधा च-माम । संज्ञा
क्वचिलक्ष्यानुसारेण तिक्प्रत्ययान्तं नाम स्त्रीलिङ्गम् । तनुतात् 65 "संज्ञा नामनि गायत्र्यां चेतनायां रविस्त्रियाम् । तन्तिरित्यादि । अल्पह्रस्खे कप-अल्पे हवे चार्थे यः कपप्रत्य
अर्थस्य सूचनायां च हस्ताद्यैः स्याद् धियामपि"॥ | यस्तदन्तं नाम क्वचित् स्त्रीलिङ्गम् । अल्पः क्रयः क्रयिका । ह्रस्वः समाज्ञा-कीर्तिः । अभिख्या
पुटः पुटिका । एवमुन्मानिका, फलिका, दण्डिका, काण्डिका, 30 "अभिख्या कीर्ति-यशसोरभिख्या नाम-शोभयोः”। ! छत्रिका, जालिका । क्वचिदित्येव ? वृक्षकः, पटकः, शाटकः,
मिदा-खापः; औणादिकस्य तु बाहुलकात् स्त्रीत्वम् । अन- वंशकः, वेणुकः, नडकः, चरक इत्यादि एषु प्रकृतिलिङ्गमेव । 70 कारणा-यातना च-नरकपीडा । सूचना
विशत्याद्या-विंशतिरित्येवमादिका सङ्ख्या सत्येये सल्याने "सूचना गन्धने दृष्टी व्यधनेऽभिनयेऽपि व"।
च वर्तमाना स्त्रीलिझा । इयं विंशतिघंटाः । इयं विंशतिर्घटानाम् । प्रतियातमा-प्रतिबिम्बम् । कुहना-दम्भेन व्रतचर्या । ईर्ष्यालो । विंशत्या घटैः घटानां वा । एवं त्रिंशत् , चत्वारिंशत् , पञ्चा35 त्वाश्रयलिङ्गः । वेदना-पीडा, संवित्तिश्च । चेतना-संवित् । । शत्, सप्ततिः, अशीतिः, नवतिः । षष्टेः त्रीलिङ्गत्वं शतादीनां .: आसना-आस्था । श्रन्थना-सन्दर्भः। घटना-घर्षणम् । वन्दना- तु पुं-नपुंसकतादि वक्ष्यते । विंशत्याद्येति किम् ? एकः एका 75
स्तुतिः । याचेरपि बाहुलकादने याचना-प्रार्थना । पर्येषणा-श्राद्धे एकम् ; द्वौं, द्वे, द्वे; त्रयः, तिखः, त्रीणि; चत्वारः, चतस्रः, द्विजशुश्रूषा । अध्येषणा-एषणा चयाच्या।
| चत्वारि । गुणवृत्तित्वादाश्रयलिङ्गता। नन्तसमचायास्त्वलिङ्गत्वं "एषां भावेऽमटि तानाः" -
वक्ष्यते । आशतात् द्वन्द्वे-द्वन्द्वे समासे वर्तमाना विंशल्याद्या