Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 363

लिङ्गानुशासने स्त्रीलिङ्गप्रकरणम् । mamima rwarmirmwarwwwwwwwwwwwwwmom रामाशिलावचालालाशिम्बाकृष्णोष्णिकाश्रियाम्।। सरघानाम-सरघा-क्षुद्रा, मधुमक्षिका । तत्प्रभेदोऽपि स्पृक्कापण्यातसीधाय्यासरघारोचनाभुवाम् ॥ ३॥ , पुत्तिका, पतङ्गिका इत्यादि । रोचनेति-गोरोचना, वंशरोचना
राक्षादीनां नाम स्त्रीलिङ्गम । रामानाम-राना-एलापणी . च गृह्यत । तत्राऽऽयानाममुबहा, युक्तरसा, रस्या, रसनी, रसा, श्रेयसीत्यादि । नाकुली
"चन्दनीया तु रोचना । च । यद् गोड:
भूतनी-भूतनाशिन्यौ भयनी पांशुली रुचिः" ।। "स्त्री चव्ये कुकुटीकन्दे रालायामपि नाकुली"।
गोपित्तरोचना च । वंशरोचना, वांशी तुगाक्षीरी, तुका, शुभा,
| वंशजा, शुभ्रा, वंशक्षीरी, वैणवी इत्यादि । वैदेही च । यद् शिलानाम-शिला-मनोगुप्ता, मनोहा, नागजिलिका, मनः
गौडःशिला, नेपाला, कुनटी, गोला इत्यादि । नेपाली च । यदाह"नेपाली नवमाली-मनःशिला-सुवहासु च” ।
__“वैदेही पिप्पली-सीता-वणिक्-स्त्री-रोचनास्वपि"।
त्वक्क्षीरस्तु स्त्री-नपुंसको वश्यते । भूनाम--भूः-भूमिः, 45 10 बचानाम--बचा-शतपत्रिका, गोलोमी, जीवा, षङ्गन्धा ।
अनयोः स्थानमात्रेऽपि स्युक्तरवान्भ्यन्तत्वाच स्त्रीत्वम् । वसुधा, उग्रगन्धा-शारिकायां त्वस्य योनिमन्नामत्वात् स्त्रीत्वम् , शुके
अवनिः, वसुमती, इडा-लत्वे इला । धात्री, अम्बा; उर्वरातु देहिनामत्वात् पुंसि । श्वेतवचा तु हैमवती। लालानाम--
अयं सर्वसस्यायामपि भुवि । दक्षा, गोत्रा, कुः इत्यादि ॥३॥ लाला-सृणीका, स्पन्दनी इत्यादि । शिम्बानाम-शिम्बा
गिराम्। शिम्बिः, शमी, शिमिः, बीजकोशी इत्यादि । जाली य । कपिञ्जले 15 त्वस्य देहिनामत्वात् पुंस्त्वम् । कृष्णा-कृष्णजीरकम् । तन्नाम
इत् तु प्राण्यङ्गवाचि स्यादीदूदेकखरं कृतः॥४॥ 50 कृष्णा, पिप्पली, सुषवी, कारवी, पृथुः, काला, उपकुश्चिका, उत्क्रु- हारदादाना नाम स्त्र
हरिद्रादीनां नाम स्त्रीलिङ्गम् । हरिद्रानाम-हरिद्रा-पीतिका, चिका, उपकालिका. कुञ्चिका इत्यादि । पृथ्वी च। यद् गौडः- पिण्डा, रजनी, रजना; निशा-अर्य दारुहरिद्रा-त्रियामयोरपि ।
“गौरी वर्णवती पीता हरिता वरवर्णिनी। “पृथ्वी पृथौ पृथिव्यां च त्वक्पन्यां कृष्णजीरके"।।
पीतचन्दनस्य तु बाहुलकानपुंसकत्वम् । मांसि:-गन्धराजिकापि कृष्णा । तन्नाम-कृष्णा, राजिका, आसुरी, | द्रव्यविशेषः तन्नाम20 इत्यादि । पिप्पल्या तु वल्लिनामत्वादेव सिद्धम् । उषिणका.
"मांसी कृष्णा जटा हिंस्रा नलदा जटिला मिषी" । नाम-उष्णिका-यवागूः । श्राणा, विलेप्या, विलेपिका इत्यादि । | .
जटा च पिशिती पेषी ऋव्यादा च तपस्विनी । विलेपनी च । यद् गौडः
द्वितीया गन्धमांस्यन्या भूतकेशी जटा स्मृता" ॥ "विलेपनी सुवेशा स्त्री तरलापि विलेपनी"।
"पिशाची पूतनाकेशी भूतकेशी च लोमशा" इत्यादि ।
अयं कासीसादावपि । यदाह- .. तरलस्तु स्त्री-नपुंसको वक्ष्यते । श्रीनाम-श्रीः-लक्ष्मीः ,
“अथ कासीस-सृगाली-जटिलासु च लोमशा"। 25 कमला, पद्मा, पद्मवासा, राजीववासा, हरिप्रिया, क्षीरोदतनया,
"लोमशा शूकिशिम्ब्यां च मर्कटीकाकजङ्घयोः । मा, रामा, इन्दिरा इत्यादि । स्प्रका-गन्धद्रव्यविशेषः ।
महामेदाऽतिबलयोः शाकिनीभिदि चेष्यते"। तश्चाम
मिसिश्च । यद् गौडः- "मरुन्माला तु पिशुना स्पृका देवी लता लघुः" ।
“स्यान्मास्यां शतपुष्पायां मधुरायां मिसिः स्त्रियाम् । समुद्रान्ता वधूः। कोटिवर्षापि लङ्कोयिका इत्यपीत्यादि । ब्राह्मणी
अजमोदायां च। 30 च । पण्यानाम-पण्या-कटमी, पारापताहिः, सुवर्णलता, ज्योतिष्का, अग्निभासा, लवणा, दुर्दिना, ज्योतिष्मती इत्यादि । असितालता, सहस्रवीयर्या, अनन्ता, दर्दुरा, रहा, नीलदूयम् ।
दूर्वानाम-दूर्वा-हरिताली, शतपर्वा, शतवीर्या, अतवल्ली, अतसीनाम-अतसी-कृष्णप्रिया, चन्द्रिकाहा, मसृणा, क्षुमा, जातीयवादउमा इत्यादि । धाय्यानाम-धाय्या-सामिधेनी-अयं समिधि
"भार्गवः पशुरामे स्याद् गजे शुके सुधन्वनि। 10 बाहुलकात स्त्रियाम् । यद् गौडः
भार्गवी हैमवत्यां च कमला शिति-पूर्वयोः"। . 35 “सामिधेनी समिध्य॒चि ऋग्” इत्यादि ।
| शिता तु गोलोमी, श्वेतगर्भा, सितालता, मण्डाली, तीच,
___
60
wina