Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 348

प्रथमपरिशिष्टे स्वोपज्ञवृत्तिसंकलितं
..... warminerainewwwmorammarrrrrrrrrrrrrrrrrangeroinwirmirmanorrowerminecruinainaramwrwearrrrrrrrrrr
45
स्न:-सानुः । वमथु:-करिशीकरः, छर्दिश्च । नन्दधुः-आनन्दः ।, पाश:स्फूर्जथुः-वज्रनिर्घोषः । वेपथु:-कम्पः । श्वयथुः-शोफः । "पुमान् कचान्ते सङ्घाते कर्णान्ते शोभनार्थकः । क्षवथुः-क्षुतम् , कासश्च । लेष्टुः, लोष्टुश्च-मृच्छकलम् । चरु:- छात्राद्यन्ते च निन्दार्थः पाश: पश्यादिबन्धने" ॥ "चरुर्ना भाण्डे हव्याने" । इत्यादि।
पक्ष्यादिबन्धने पुं-नपुंसको वक्ष्यते, औणादिकोऽप्ययम् । ॐ कान्तादिषु येषां पुंस्त्वं प्रकारान्तरेणापि सिध्यति, तेषा
अनुशयःमुदाहरणम् , *द्विबद्धं सुबद्धं भवति इति न्यायज्ञापनार्थम् ।
"पुमाननुशयो द्वेषे पश्चात्ताशऽनुबन्धयोः" । एवं लिङ्गान्तरेऽपि । अन्तम्-अन्तान्तं नाम पुलिङ्गम् । सीमन्तः-केश- |
देशविशेषेऽपि । चयःविन्यासः । पर्यन्तः-अवसानम् । दिष्टान्तः-मरणम् । “चयः समूहे प्राकारमूलबन्धे समाहृतौ”। 10 सिद्धान्तः, राद्धान्तश्च-समयः । कृतान्तः-दैवम् , समयः, | स्थूलोचयःयमः, अकुशलं च कर्म । दृष्टान्तः-निदर्शनम् । वृत्तान्तः- | "स्थूलोन्चयस्त्वसाकल्ये गण्डोपल-वरण्डयोः । "वृत्तान्तः प्रक्रियायां स्यात् कालये वार्ता-विशेषयोः ।
गजानां मध्यमगतौ”। प्रस्तावेऽपि च पुंसि स्यात्" ॥
सङ्ग्रामः-युद्धम् । पादावत्तेः-अर घट्टः । मोक्षः-अपवर्गः । उदन्तः-वार्ता । जरन्तः-भूतग्रामः । वेशन्तः-पल्वलम् प्रणयः15 इत्यादि । रोहन्तः-वृक्षः रोहन्तीत्यादो तु टित्करणात स्त्रीत्वमपि।। "प्रणयः प्रसरे प्रेम्णि यामा-विसम्भयोरपि" ! अन्तस्य पुनरादिवर्णोपचारादन्तान्तत्वम् । अन्तः-अवयवः, ।
नयः-नीतिः, नैगमादिश्च । अनयःमृत्युश्च प्रान्तस्वरूपसमीपेषु तु पुं-नपुंसकत्वं वक्ष्यते। प्रत्यन्तस्य
"व्यसनान्यशुभं दैवं विपदित्यनयास्त्रयः" । तु बाहुलकानपुंसकत्वम् । प्रान्त-शुद्धान्तयोस्तु पुं-नपुंसकत्वं
सन्नयः-पश्चादवस्थायि बलम् , मेलकश्च । निःस्रावःवक्ष्यते ।
ओदनमण्डः । समुदयः-रणम् , सङ्घः, उद्मश्च । समुदायः20 इमनलौ—'इमन् प्रत्ययान्तम् 'अल प्रत्ययान्तं च नाम
"समुदायो गणे रणे"। पुल्लिङ्गम् । इमन्-~-प्रथिमा, म्रदिमा, शुक्तिमा, द्रढिमा इत्यादि। .
प्रलयः"" नन्तत्वेनैव सिद्धे इमन्ग्रहणमात्वात्वादिरिति नपुंसकत्वबाधनार्थम् ।
“प्रलयो मृत्यु-कल्पान्त-मूर्छायेषु प्रयुज्यते”। यस्त्वौणादिकः कर्तरीमँस्तदन्तस्य गुणवृत्तित्वादाश्रयलिङ्गतैव ।
महालयःभरिमा-पृथ्वी । वरिमा-तपस्वीत्यादि । अल्-प्रभवः
"परमात्मनि तीर्थ च विहारे च महालयः”। "प्रभवस्तु पराक्रमे ।
अत्ययः-- जलमूले जन्महेतौ ज्ञानस्य स्थान आदिमे" ।
"अल्ययोऽतिकमे दण्डे विनाशे दोष-कृच्छ्योः "। सम्भव:
निपातः-चादिः । स्तवः-स्तुतिः । उत्सवः-उत्सेकः 165 "सम्भवस्तु पुमान् हेतावुत्पत्तौ मीलकेऽपि च ।
अमर्षः-इच्छोत्पत्तिः, महश्च । आश्रवःआधारानतिरिक्तत्वमाधेयस्य च सम्भवः" ॥
___“आश्रवोऽङ्गीकृतौ क्लेशे त्रिलियां वचनस्थिते"। 30 प्रश्रयः-अनीद्धल्यम् । प्रतिश्रयः-संसद्, आस्पदं च। श्रवः-कर्णः ! अपहवःविघसः-भुक्तशेषम् । संयमः-इन्द्रियनिग्रहः । नियमः
"स्नेहापलापेऽपाहवः”। “यन्त्रणायां प्रतिज्ञायां नियमो निश्चये व्रते"।
निहवःउपयमः-विवाहः । निगदः-पाठः । प्रवणः-वीणाध्वनिः ।। "अविश्वासेऽपलापे निकृतावपि निवः”। प्रत्ययः
अभिषवः35 “प्रत्ययः प्रथितत्वे च सन्नादौ ज्ञान एव च ।
“पुमानभिषवः स्त्राने मद्यसन्धान-यज्ञयोः" । आचारे शपथे रन्ध्रे विश्वासाऽधीन-हेतुषु” ।
प्रसवःअधीने वाच्यलिङ्गः।राजप्रत्ययाः-प्रजाः ! परिचयः-याच्या, "तोकोत्पत्त्योः फले पुष्पे प्रसवो गर्भमोचने"। संस्तवश्च । क्षयः
क्षवः-क्षुतम् , राजिका च। द्रवः-नर्म, कृतिः, पलायनं च । "कल्पान्ते निलये पुंमि क्षयोऽपचय-यक्ष्मणोः”। .. , विद्रवः--पलायनम् । जवः-वेगः, जपायां तु शिंशपादित्वात्
25