Swopagnyashabda maharnavnyas Bruhannyasa Part 1

SR No.: 008409
Original Sutra Author: Hemchandracharya
Author: Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
Total Pages: 522
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari & Grammar
File Size: 16 MB

Page 111

[पा० १. सू० ३१.]
सिद्धहेमचन्द्रशन्दानुशासने प्रथमोऽध्यायः ।
५३
आशिषि-आयुराशास्ते, पुत्रमाशास्ते। स्वीकरणे-आदत्ते फलानि, धर्म प्रति । भागे-यदत्र मा प्रति स्यात् । लक्षणे-वृक्षं प्रति 40 आदने रसान् सूर्यः । ईषदर्थ-ईस्कृतिराकृतिः, आताम्रः, विद्योतते । वारणे-प्रतिषिद्धः । संवन्धे-अक्षसम्बद्धं प्रत्यक्षम् । आच्छाया। अभिविधौ-आ कुमार यशः शाकटायनस्य । क्रिया- वी सायाम्-वृक्षं वृक्ष प्रति सिञ्चति । व्याधौ-प्रतिश्यायः । स्थानेयोगे-आयोगः, ऐ(ए)ष्टिः । अन्तर्भावे-आपानमुदकम् । स्पर्धा । प्रतिष्ठितः। 5 याम्-आह्वयते मन्यो मलम् । आभिमुख्ये-आगच्छति। ऊर्द्ध-। परि-इषदर्थ-व्यायुपयर्थ-भृश-सान्त्व-समन्ताद्भाव-भूषणकर्मणि-आरोहति वृक्षम् । भृशार्थ-आधना शाखा. आपीनानीव ! पूजा-समवाय-वजेनाऽऽलिङ्गन-निवसन-शोक-भोजन-लखन-वी- 45 धेनूनां जघनानि प्रमुखवुः । प्रादुर्भावे-आपन्नसत्त्वा स्त्री। सम-: प्सा-ऽवज्ञान-तत्त्वाख्या-स्पशे-लक्षणा-ऽभ्यावृत्ति-नियमेषु । ईषवाये-आसेवा, आकुलम् । स्मरणे-आभवतु विज्ञानमा विस्मये- दर्थ-पयनिकृतम् ,परिषेवितम्। व्याप्तौ-परिगतोऽग्निः,परिवातम्। आश्चर्यम् । प्रतिष्ठायाम-आस्पदम् । निर्देशे-आदिष्टम् । शक्ती
- उपयर्थ-परिपूर्णः, परिधानम्। अभ्यासे-गत्वा गत्वा आगच्छति10 आधर्षयति । अप्रसादे-आविलमुदकम् । विवृते-आकाशम् ।।
परिगच्छति । सान्त्वे-परिगृह्णाति । समन्ताद्भावे-परिधावति, अनुबन्धे-आयाति । पुनर्वचने-आमेडितम् ।।
परिवृत्तम् । भूषणे-सुवर्णपरिष्कृतमासनम्। पूजायाम्-परिचरति 150 नि-लेश-राशि-भृशार्धा-ऽधोभाव-प्रसाद-संन्यासा-ऽर्था-ऽथे
| समवाये-परिषत् , परिस्तरः। वर्जने-परि त्रिगत्तेभ्यो वृष्टो देवः,
| वर्जयित्वा नाति-परिनाति । आलिङ्गने-परिष्वजते कन्यां माणगत्यादेश-दारकर्मोपदर्शन-केतनोपरमणा-ऽऽवृत्ति-बन्धन-दर्शना
वकः । निवसने-परिधत्ते वासः। शोके-कृतं परिदेवयते। भोजनेऽवसान-कौशला-ऽऽसेवा-नियम-समीण-ऽन्तर्भाव-मोक्ष-तमस्ताप
प्राघूर्णान परिवेषयति । लड़ने-परिस्कन्दति । वीप्सायाम-वृक्ष 15 साना-Sऽश्रय-ग्रहण-वर्ण-वृक्षा-ऽभावा-ऽतिशयेषु ।लेशे-लेशेन ह
वृक्षं परि सिञ्चति । अवज्ञाने-परिभवति । तत्त्वाख्यायाम-परि-55 मति-निहसति, निहासः,निघर्षः राशी--धान्यनिकरः,यवनिकरः।
संख्यातम् । स्पर्शे--परिपक्वम् । लक्षणे-देवलक्षणेन परिज्ञातभृशा-भृशं गृहीतः-निगृहीतः । अधोभावे--अधः पतति-निए
श्चारः । अभ्यावृत्ती-परिवृतः संवत्सरः । नियमे-परिसमाप्तम् । तति । प्रसादे--प्रसन्न पानम-निपानम्,निगता आपः। संन्यासे--
उप-वर्जन-प्रतियत्न-वैकृत-वाक्याऽध्याहार-लवन-परीक्षानिक्षेपः,निश्रेणी । अर्थ-निधानम्। अर्थगतौ-गतार्थानि वाक्यानि
संपत्सर्पण-गुह्या-ऽऽग:-क्षय-सामर्थ्या-ऽऽचार्यकरण-सादृश्य-खी20 निगतानि वाक्यानि । आदेशे-आदिष्टः कर्तुम्-नियुक्तः कर्तुम् ।
करण-पीडा-मन्त्रक्रिया-व्याप्ति-दोषाख्यान-युक्ति-संज्ञा-पूर्वकर्म- 80 दारकर्मणि-निविशते । उपदर्शने-अर्थ निदर्शयति । केतने
पूजा-दान-सामीप्या-ऽधिक-हीन-लिप्सासु । वर्जने-उपचासः, निमन्त्रयते । उपरमणे-निवृत्तः पापात् । आवृत्ती-निवृत्तः सूयः । | उपवसति-अशनवर्जनं करोति । प्रतियत्ने-एधोदकस्योपस्कुरुते । बन्धने-निगलम् । द-ने-निध्यायति, निशामयति[ते] ! अबनान- वैकृते-उपस्कृतं भुड़े, उपस्कृतं सहते । वाक्याऽध्याहारे-सोपनिष्ठितम्, नितिष्टति । कौशले-विद्यासु निष्णतः निपुणः ।
स्कारं वाक्यमाह । लचने-उपस्कीय मद्रका लुनन्ति । परीक्षायाम5 आसेवायाम्-नियतः पन्थाः, नियतो रथः । नियम-नियमः। उपेक्षितव्यम् । संपदि-उपपन्नस्य, उपपन्ना शरद,उपपजवाक्य-65 समीपे-निपाश्चः । अन्तभावे-निपीतमुदकम् , निहितं द्रव्यम् । | साधुः । सर्पणे-उपसपंति, उपतिष्ठते कर्मकरः । गुह्ये-उपहरः, मोझे-निसृष्टम् । तमसि-निहारः । तापसाने-निहारो व्रीहिः । उपांशः उपरार्णमा आगसि-सपालम्भः उपाधातः । क्षये उप. आश्रये-निलयः, निवासः । ग्रहणे-निग्रहः । वर्ण-नीलः क्षीणः, उपयुक्तं द्रव्यम । सामर्थ्य-उपचितः। आचार्यकरणे-उपअक्षे-नीपः । अभावे-निद्रव्यः । अतिशये-न्यूनः, निपीडितः । दिशति उपाध्यायः। सादृश्ये-उपमानम्। खीकरणे-उपगृह्णाति । 90 प्रति-पुनःक्रिया-ऽऽदान-सादृश्य-हनन-निर्यातन-तद्योग-वि- | पीडायाम्-स्तनोपपीड शेते, उपपीडितः । मन्त्रक्रियायाम्-उप-70 निमया-ऽऽभिमुख्य वाम-दिग्योग-व्यात्याध्यान-मात्रार्थ-संभावनत-नयते. उपनयनम् । व्याप्ती-उपकीर्ण सर्वतः। दोषाऽऽख्याने उपत्त्वाख्या-भाग-लक्षण-वारण-संबन्ध-वीप्सा-व्याधि-स्थानेषु । पुनः घातः। युक्तौ लवणोपसष्टम् , देवोपमृष्टम् । संज्ञायाम-उपधा, क्रियायाम्-पुनरुक्तम्-प्रत्युक्तम् ।आदाने-प्रतिगृह्णाति,प्रतियाचते। | उपसर्गः। पूर्वकर्मणि-उपक्रयः, उपकारः । पूजायाम्-उपतिष्ठते
सादृश्ये-प्रतिरूपकम् । हनने-प्रतिहतं पापम् । निर्यातने-अति- | देवम् , उपस्थानम् , उपचारः । दाने-उपहरत्यर्थम् , बलिः 35 कृतम् , प्रतीकारः । तद्योगे-प्रतिपन्नः प्रेष्यः । विनिमये-तैलार्थी ! मुपहरेत् । सामीप्ये-उपकुम्भम् , उपमणिकम् । अधिके-उप-78
घृतं प्रतिददाति । आभिमुख्ये प्रत्यग्नि शलभाः पतन्ति ! वामे- | खार्या द्रोणः । हीने-उपार्जुनं योद्धारः । लिप्सायाम्--उपयाचते, प्रतिलोमं करोति । दिग्योगे-प्रतीची दि । व्याप्ती-प्रतिकीर्ण पुष्पैः । | उपसादितोऽर्थः । आध्याने-प्रतिवेदयति मन्त्रम् । मात्रार्थे-सूपोऽल्पः सूपप्रति । अधि-अधिकारा-ऽधिष्ठान-पाठोपर्यथैश्वर्य-बाधना-ऽऽधिक्यसंभावने-प्रत्ययः, प्रतिपत्तिः । तत्वाख्यायाम-शोभनो देवदतो स्मरण-सहयोग-ववशतासु । अधिकारे-अधिकारो राज्ञः, भधि..