Page Text
________________
अधिकारः ]
स्वोपज्ञव्याख्यामुनिचन्द्रीयविवरणयुतम्
(मूलम् ) सर्वतद्वीर्यतद्भावे सेतिकाजन्यतृप्तिवत् । तत एव न साऽन्यस्य तद्देशादन्यथा तु सा ॥ कायेनैवास्य तत्कर्तृ वीर्य तस्यैव किन्तु न । युक्तस्ततोsन्यभावोऽपि सेतिकाज्ञांततो न हि ॥ ( स्वो० व्या० )
3
अत्रैव निदर्शनमाह सर्वेत्यादिना । सर्वस्मात् तद्वीर्यात् कारणमतात् स्वभावसामर्थ्यात् तद्भावे - विवक्षितकार्यभावे । किमित्याह - सेतिकाजन्यतृप्तिवत् इति निदर्शनम् । तत एव सेतिकातः न सा - तृप्तिः अन्यस्य, कात्स्न्र्त्स्न्येन १० तस्यास्तत्रोपयोगात् । अथेष्यत इत्याह- तदेशात् - सेतिकादेशात्, अन्यथा तु सा - तृप्तिराद्यस्येतरस्य च । यद्यन्यस्यापि स्यात् एकान्तेनैकरूपाया न कार्येन द्वयोरुपयोग इति भावना ।
अवधारणद्वारेणाधिकृतदोषपरिजिहीर्षयाऽऽह - 'कात्र्येनेत्यादि । कार्येन एव-नाकाररुर्येन अस्य - अधिकृतकारणगत स्वभावस्य तत्कर्तृ - विवक्षित कार्यकर्तृ १५ वीर्य - सामर्थ्यं तस्यैव - विवक्षितकार्यस्य किन्तु न कर्तृ, किं तर्ह्यन्यस्यापि १ तत्र तु तदकर्तृ न भवति, अयोगव्यवच्छेदमात्रम्, न पुनरन्ययोगव्यवच्छेदः । ( विवरणम् )
(८) 'सर्वतद्वीर्यतद्भावे' इत्यादिकारिकायामयं दृष्टान्तदान्तिकार्थः । यथाहिसेतिकायां सामस्त्येन एकस्य भोक्कुरु (१ प ) भुज्यमानायां नान्यस्यापि सृप्तिहेतुतोपपद्यते । २० एवं घटादिकारणगतवीर्यस्यैकत्र सत्प्रत्ययादौ कार्ये सामस्त्येनोपयोगे सति न ततः कार्यान्तरोत्पादः सम्भवतीति ॥
(१२) यद्यन्यस्यापि स्यादिति । यदि हि सेतिकायाः सकाशादन्यस्मापि भोक्तुस्तृप्तिरभ्युपगम्यते तदा सेतिकादेशादेव मानकद्वयादेरभ्युपगन्तव्या न पुनस्तस्या एव समस्ताया इति ॥
५१
२५
(१७) कार्येनैवास्येतिकारिकावृत्तौ तत्र तु तदकर्तृ न भवतीति । तत्र - तस्मिन् पुनः प्रथमकार्ये त (तू) - द्वितीयादिकार्यकारणं अकर्तृ न भवति । एवं च किं सिद्धमित्याह - (१७) अयोग्यव्यवच्छेदमात्रं सर्वत्र कार्यकारणचिन्तायां बौद्धमते- आयाममते अयोग्यव्यवच्छेदमात्रम् अयोगस्य द्वितीय कार्यकर्तृत्वासम्बद्धस्य व्यवच्छेदमात्रम्, न पुनरन्ययोगव्यवच्छेदः । एकस्यैव कार्यस्य कारकमित्येवंरूप आंद्रियते । २०
१ अनुष्टुप् । २ 'ज्ञानतो' इति घ-पाठोऽशुद्धः । ३ अनुष्टुप् । ४ 'कानेकरूपायाः न कार्त्स्न्येन द्वयोरुपेत्यादिकात्स्यैनैव' इति ङ-पाठः । ५ ' तद्भाव इत्यादि ०' इति क-पाठः ' ६ 'नान्यस्यापि' इति क-पाठः, च-पाठस्तु 'यद्यन्यस्यापीति' । ७ 'कार्येण द्वितीयादिकार्य कर्तृकारणं इति खच पाठः । • ' आयाममते' इति पाठो नास्ति च प्रतौ । ९ 'आस्ते' इति क- पाठः 1
| SR No. | 008405 |
| Book Title | Anekantajay patakakhyam Prakaranam Part 1 |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri |
| Publisher | Oriental Research Institute Vadodra |
| Publication Year | 1940 |
| Total Pages | 453 |
| Language | Sanskrit, English |
| Classification | Book_Devnagari & Philosophy |
| File Size | 10 MB |