________________
Version 002: remember to check http://www.AtmaDharma.com for updates
३४०
સમયસાર
[ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ
टकोत्कीर्णैकज्ञायकभावस्वभावस्य तस्य तत्प्रतिषेधात्।
(સ્વા/તા) ज्ञानिनो न हि परिग्रहभावं कर्म रागरसरिक्ततयैति। रङ्गयुक्तिरकषायितवस्त्रेस्वीकृतैव हि बहिर्जुठतीह।। १४८ ।।
(સ્વાતી) ज्ञानवान् स्वरसतोऽपि यतः स्यात् सर्वरागरसवर्जनशीलः। लिप्यते सकलकर्मभिरेष: कर्ममध्यपतितोऽपि ततो न।।१४९ ।।
બધાય નાના દ્રવ્યોના સ્વભાવ હોવાથી, ટંકોત્કીર્ણ એક જ્ઞાયકભાવ જેનો સ્વભાવ છે એવા જ્ઞાનીને તેમનો નિષેધ છે.
ભાવાર્થ-જે અધ્યવસાનના ઉદયો સંસાર સંબંધી છે અને બંધનનાં નિમિત્ત છે તેઓ તો રાગ, દ્વેષ, મોહ ઇત્યાદિ છે તથા જે અધ્યવસાનના ઉદયો દેહ સંબંધી છે અને ઉપભોગનાં નિમિત્ત છે તેઓ સુખ, દુ:ખ ઇત્યાદિ છે. તે બધાય (અધ્યવસાનના ઉદયો), નાના દ્રવ્યોના (અર્થાત્ પુગલદ્રવ્ય અને જીવદ્રવ્ય કે જેઓ સંયોગરૂપે છે તેમના) સ્વભાવ છે; જ્ઞાનીનો તો એક જ્ઞાયકસ્વભાવ છે. માટે જ્ઞાનીને તેમનો નિષેધ છે; તેથી જ્ઞાનીને તેમના પ્રત્યે રાગ-પ્રીતિ નથી. પરદ્રવ્ય, પરભાવ સંસારમાં ભ્રમણનાં કારણ છે; તેમના પ્રત્યે પ્રીતિ કરે તો જ્ઞાની શાનો?
હવે આ અર્થના કળશરૂપે તથા આગળના કથનની સૂચનારૂપે શ્લોક કહે છે:
શ્લોકાર્થઃ- [૩૬ વષાયિતવસ્ત્ર] જેમ લોધર, ફટકડી વગેરેથી જે કષાયિત કરવામાં ન આવ્યું હોય એવા વસ્ત્રમાં [૨યુpિ:] રંગનો સંયોગ, [વસ્વીકૃતા] વસ્ત્ર વડ અંગીકાર નહિ કરાયો થકો, [ વરિં: wવ દિ સુતિ] બહાર જ લોટે છે અંદર પ્રવેશ કરતો નથી, [જ્ઞાનિન: રી|રસરિજીતયા ર્ન પરિપ્રદમાવે ને દિ તિ] તેમ જ્ઞાની રાગરૂપી રસથી રહિત હોવાથી તેને કર્મ પરિગ્રહપણાને ધારતું નથી.
ભાવાર્થ-જેમ લોધર, ફટકડી વગેરે લગાડ્યા વિના વસ્ત્ર પર રંગ ચડતો નથી તેમ રાગભાવ વિના જ્ઞાનીને કર્મના ઉદયનો ભોગ પરિગ્રપણાને પામતો નથી. ૧૪૮.
ફરી કહે છે કેશ્લોકાર્થ- [ યત:] કારણ કે [ જ્ઞાનવાન] જ્ઞાની [ સ્વરત: ]િ નિજ
Please inform us of any errors on rajesh@AtmaDharma.com
