________________
૩૫૮
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
એ શાસ્ત્ર હાથમાં આવતાવેંત એનું અધ્યયન કરવા માટે જંગલમાં જઈ અને ગુફામાં બેસીને, ઉપવાસ કરીને સવારે નીકળી જાય અને સાંજે પાછા આવે ઉપાશ્રયે, એવું ગહેરાઈથી એણે અધ્યયન શરૂ કર્યું. અધ્યયન કરતાં એને એમ ભાસ્યું કે આ તો અશરીરી થવાનું શાસ્ત્ર છે. આહા ! બહુમાન આવ્યું સમયસાર પ્રત્યે.
સમયસાર બે જગ્યાએ છે એક અહીંયા અંદર સમયસાર છે એ તો બધાની પાસે છે અત્યારે પણ, અને એક નિમિત્તપણે આ સમયસાર છે. સમયસારનો અર્થ છે, ભાવકર્મ, દ્રવ્યકર્મ, નોકર્મથી રહિત જે શુદ્ધાત્મા, પરમાત્મા, અંદર જ્ઞાનાનંદ પરમાત્મા બિરાજમાન છે. એને મિથ્યાત્વના પરિણામ લાગુ થતા નથી. ઈ શુદ્ધાત્મામાં મિથ્યાત્વના પરિણામ ભૂતકાળે થયા નહોતા. વર્તમાનકાળે પણ શુદ્ધાત્મામાં મિથ્યાત્વનાં પરિણામ થતાં નથી અને ભવિષ્યકાળે પણ મિથ્યાત્વનાં પરિણામ શુદ્ધાત્મામાં, શુદ્ધજીવાસ્તિકાય તત્ત્વમાં એ છે નહિ. આહાહા ! એ બધાં બહારનાં ભાવો છે. બહિર્તત્ત્વ છે. અંતર્તત્ત્વ તો શુદ્ધ પરમાત્મ તત્ત્વ છે.
એમણે આ બધું વાચ્યું, વિચાર્યું, અનુભવ કર્યો અને એને એમ થયું કે ભારતમાં અત્યારે મોક્ષમાર્ગ તો બહુ લોપ થઈ ગયો છે. ક્રિયાકાંડમાં જીવ પ્રવર્તે છે. બંધમાર્ગમાં પ્રવર્તે છે. એકાંત બંધમાર્ગમાં પ્રવર્તે છે. વર્તમાનમાં તો એ દુ:ખી છે બિચારા, આત્માનાં અજાણ. પણ જો આ સ્થિતિ એની ચાલુ રહેશે તો ભવિષ્યમાં પણ દુ:ખનાં દરિયામાં, સંસારમાં ધકેલાય જશે. એને કરુણા આવી, કરુણા આવ્યા પછી એને આ સમયસાર શાસ્ત્રનું જાહેરમાં ૧૯ વખત વ્યાખ્યાન કર્યું. ૪૫ વર્ષમાં ૧૯ વખત વ્યાખ્યાન કર્યું !
એનો અનુવાદ ક૨ના૨ ૨૦૦ વર્ષ પહેલાં જયચંદ પંડિત થયા. એમણે ૧૧ મી ગાથા જે જૈનદર્શનનો પ્રાણ છે. વ્યવહારનય સઘળોય અભૂતાર્થ છે, ભૂતાર્થને આશ્રયે જ સમ્યગ્દર્શન થાય. વ્યવહારને આશ્રયે ત્રણકાળમાં સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ ન થાય. એ વાત એના લક્ષમાં આવી એટલે ૧૧ મી ગાથાનો ભાવાર્થ એ લખે છે.
આ એક એવો બનાવ બની ગયો કે અમે પણ એ વ્યવહારમાં ખૂંચી ગયા હતા. પંડિતોની પાસે જાતા હતા. નિમિત્તની મુખ્યતાવાળા પંડિતો હતા. આ રાજકોટની વાત છે. એમાં એ પંડિત પોતે એકાએક રાત્રે ગૂમ થઈ ગયા. એટલે એનાં ગામ ચાલ્યા ગયા એટલે સવારે થયું કે હવે શું કરશું આપણે. એટલે અમે સોનગઢ ગયા ગુરુદેવ પાસે. એમને તો બધી ખબર હતી કે આ બાળકો પાછા ભૂલા પડ્યા છે. એટલે રવિવારે જઈએ અમે આંહીથી. રવિવારે જઈએ એટલે પ્રસંગ તો બીજો હોય. ઉપદેશનો ચાલતો હોય. એમાંથી અગિયારમી ગાથાનો ભાવાર્થ કાઢીને અમને વંચાવે. વાંચે પોતે, સંભળાવે.