________________
પ્રવચન નં. ૨૭
૩૪૩
ઈન્દ્રિયજ્ઞાન છે અર્થાત્ અજ્ઞાન છે. ઈન્દ્રિયજ્ઞાન કહો કે અજ્ઞાન કહો. જેમ રાગ બંધનું કારણ છે તેમ ઈન્દ્રિયજ્ઞાન પણ બંધનું કારણ છે. પરસતાવલંબનશીલ ઈ ગણધર ભગવાનનું જ્ઞાન પણ, એને પણ ગુરુદેવે કહ્યું’ને એ બંધનું કારણ છે. આહાહા !
એક અબંધનું કારણ તો પોતાનો શુદ્ધાત્મા અને તેના આશ્રયે થયેલો આત્માનો જે અનુભવ થાય ત્યાંથી મોક્ષમાર્ગ શરૂ થાય છે. બાકી ધર્મની કોઈ ક્રિયા નથી, આત્માના અનુભવ સિવાય. લાખ ઉપાય કરશે, જ્યારે પણ કરશે ત્યારે તેણે આત્માનો અનુભવ કરવો પડશે. દુઃખને ટાળવું હશે ત્યારે અને સુખની પ્રગટતા કરવી હશે ત્યારે. એણે પોતાના નિજ આત્માને અવલંબન લઈ, એને જાણી, એનું શ્રદ્ધાન કરી એમાં એકાગ્ર કરવાનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ. તો મોક્ષમાર્ગ પ્રગટ થશે.
૬
પ્રવચન નં. ૨૦
પર્યુષણ પર્વાધિરાજ દિવસ-૪ - રાજકોટ
તા. ૨૦-૯-૯૬
આજે દસ લક્ષણ ધર્મનો ચોથો ઉત્તમ સત્ય ધર્મ દિવસ છે. ઉત્તમ ક્ષમા, માર્દવ, આર્જવ એ ત્રણ ધર્મનું સ્વરૂપ કહેવાય ગયું છે. આજે ઉત્તમ સત્ય ધર્મનો દિવસ છે. આ ઉત્તમ ક્ષમાદિ ધર્મોનું આરાધન સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક જ થઈ શકે છે. ચારિત્રની દશાની વાત ચાલે છે આ, સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક ચારિત્ર દશા હોય છે. આ ભાદરવા સુદ પાંચમથી ચૌદશ સુધીના દિવસોને દસ લક્ષણ પર્વ કહેવાય છે. અને તે જ પર્યુષણ પર્વ છે. નિગ્રંથ સંત મુનિવરોને સમ્યગ્દર્શનજ્ઞાનપૂર્વક ઉત્તમ સત્ય ધર્મ કેવો હોય ? એનું વર્ણન શ્રી પદ્મનંદી આચાર્યદેવ કરે છે. આ પુસ્તક બહાર પડી ગયા છે આમાં ગુરુદેવના વ્યાખ્યાનો છે. આમાં દસલક્ષણ પર્વ ઉપરના તે વાંચી લેજો.
હવે દરેક ધર્મમાં એ આવ્યું કે સમ્યગ્દર્શનપૂર્વક જ આ ચારિત્રનો ધર્મ હોય છે. જ્ઞાન ને વૈરાગ્ય શક્તિ પ્રગટ થાય છે. અને પછી વીતરાગતા પ્રગટ થઈને પૂર્ણ થાય છે. નીચલી ભૂમિકામાં જ્ઞાન વૈરાગ્ય હોય છે. ઉપલી ભૂમિકામાં વૈરાગ્ય પછી વીતરાગ, બે કષાયનો અભાવ, ત્રણ કષાયનો અભાવ થઈ અને શુક્લ ધ્યાનની શ્રેણી માંડીને સાધક આત્માઓ, અનંત આત્માઓ આ રીતે કેવળજ્ઞાનને પામી ગયા, મોક્ષને પામી ગયા.
હવે આજે એક એવો વિષય લેવો છે કે ત્રણ દિવસ સુધી આખી ભૂમિકા લગભગ તૈયાર થઈ ગઈ છે. અને આજનો વિષય ધ્યાનપૂર્વક જો શ્રવણ કરીને જે એ પ્રયોગ કરશે તો