Page Text
________________
૩૩૨
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન અહીંયા અગ્નિનો ઉષ્ણતારૂપે બળવાનો થવાનો એનો સ્વકાળ છે નિમિત્તનો અને ત્યાં એને ઉપાદાનરૂપે જે ટાઢું લાકડું છે, એનો સ્વકાળ શીત પર્યાયનો વ્યય થઈ ઉષ્ણ પર્યાયરૂપે પરિણમવાનો એનો સ્વકાળ છે. ઈ એનું ઉપાદાન છે અને આ આનું ઉપાદાન છે. બેય ઉપાદાન ભિન્ન ભિન્ન છે એટલે કોઈ કોઈનો કર્તા-હર્તા છે નહીં. પણ યોગાનુયોગ જ્યારે એવો યોગ બને છે ત્યારે, કોઈ નિમિત્ત-નૈમિત્તિકના સંબંધથી જોવામાં આવે તો ઈ દાહ્યાકારરૂપે થાય છે અગ્નિ. જેવા આકારો છે એવા આકારોરૂપે પરિણમે છે. દાહ્યાકાર થવાથી અગ્નિને દહન કહેવાય છે, બાળનાર કહેવાય છે. આહાહા !
શેયાકાર થવાથી જ્ઞાન જાણે પરને જાણતું હોય એવી ભ્રાંતિ થાય છે. એમ આ દાહ્યાકાર થવાથી જાણે આ અગ્નિ લાકડાને બાળી નાખે છે, બાળતી નથી, અડતી નથી. પણ એના આકારરૂપે અગ્નિ પોતે એની પર્યાય ઈ રૂપે આકારરૂપે પરિણમી જાય છે. ઈ આકાર તો અગ્નિનો છે. ઈ વાંનો આકાર અહીંયા ઊડીને આવતો નથી, કહેવાય છે. તો પણ દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા એને નથી. એટલે અગ્નિ અને બાળતી નથી અને લાકડું બળે છે માટે અહીંયા અગ્નિ છે એમ પણ નથી. બેય વસ્તુ ભિન્ન ભિન્ન રહેલી છે દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા અગ્નિને નથી આવતી.
દૃષ્ટાંતમા તો ટૂંકું કરે છે. સિદ્ધાંતમાં તો આપણે જરા ઊંડું ઉતરવું પડશે. કે બે પદાર્થ ભિન્ન ભિન્ન છે. એક પદાર્થમાં બીજા પદાર્થની નાસ્તિ છે. પણ ઈ બેયને નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધથી જોવામાં આવે તો ઉપચાર કરવામાં આવે છે, કે અગ્નિ લાકડાને બાળે છે. એ ઉપચારનું કથન છે એ વાસ્તવિક કથન નથી. વાસ્તવિક કથન તો ઈ છે કે જેવો આકાર લાકડા આદિનો છે એવા આકારે અગ્નિ પોતે પરિણમી જાય છે. અને ઈ અગ્નિ પોતે ઈ એવા આકારે પરિણમે છે એ તો અગ્નિનું નિશ્ચય કથન છે. એ અગ્નિનો એવો આકાર થાય છે. ઈ સામે જેવું લાકડું હોય જેવો પદાર્થ હોય તેવો આકાર થાય છે, પોતાથી થાય છે. ઈ આકાર ઓનાથી થતો નથી. ઓનો આકાર તો નિમિત્તમાત્ર છે. આહાહા!
એવો આકાર થાય છે, ઈ હવે આપણે લેવું છે જ્ઞાનમાં. તો પણ દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. એટલે અગ્નિથી લાકડું બળે છે અને લાકડું છે તો અગ્નિ છે. એવી અશુદ્ધતા પરસ્પર કોઈને લાગુ પડતી નથી. સૌ પોત પોતાના ભાવે પરિણમે છે. અગ્નિ એના ભાવે પરિણમે છે ને લાકડું એના ભાવે પરિણમે છે.
તેવી રીતે હવે આપણે સિદ્ધાંતમાં ઉતારવાનું છે. સમજે તો બહુ સહેલું છે પણ એક વાત કહું બધાને કે એક અહીંયા બેઠા છો ત્યાં સુધી એક કલાક પૂરતું તો સ્વપરપ્રકાશકનું લાકડું છે ને, એને અહીંયા એક બાજુ મૂકી રાખજો. દરિયામાં ફેંકતા નહીં હમણાં તમને
| SR No. | 008241 |
| Book Title | Gnayak Swaroop Prakashan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Lalchandra Pandit |
| Publisher | Digambar Jain Kundamrut Kahan |
| Publication Year | 2007 |
| Total Pages | 487 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Spiritual, & Discourse |
| File Size | 3 MB |